Hollanda’da hareketli dönem: Emek ve öğrenci hareketi yükseliyor

Nuri KARABULUT
Amsterdam

Hollanda hareketli bir döneme giriyor. 20 Mart’ta eyalet meclisleri için seçimler yapılacak. Ülkede öğrenciler ve çevre örgütleri, hükümetin iklim politikasına karşı eylemler düzenlerken, eğitim emekçileri özlük hakları için ve iş yoğunluğuna karşı greve hazırlanıyorlar. Hollanda’da bulunan üç sendika merkezi de, emeklilik hakkının budanmasına karşı 18 Mart’ta değişik iş kolları ve sektörleri kapsayacak geniş çaplı eylemler örgütlüyor. Öte yandan 23 Mart’ta da başkent Amsterdam’da ırkçılığa karşı bir gösteri düzenlenecek.

ÖĞRENCİLER 14 MART’TA YENİDEN SOKAKLARDA

Orta öğrenimde okuyan öğrenciler, hükümetin iklim politikasını protesto etmek amacıyla 7 Şubat’ta dersleri boykot ederek eylem yapmışlardı. En fazla 5 bin öğrencinin katılması beklenen eyleme 15 bine yakın öğrenci katılmıştı. Eylem öncesi hükümet çevresi ile “İklim sorunu yoktur” iddiasını gündeme taşıyan Forum voor Democratie (FvD) gibi ırkçı partiler ile sağ kanat basın kuruluşları eylemi karalamak için yoğun çaba harcamışlardı. Bu kitlesellik ise hükümeti şaşırtmış ve eylemden birkaç gün sonra Hollanda Başbakanı Rutte, Ekonomi Bakanı Wiebes ile birlikte eylemi örgütleyen gençlerle başbakanlıkta bir görüşme gerçekleştirmişti.

Herkes “Eylem burada biter” diye düşünürken, eylemi düzenleyen gençler, başbakan ve ekonomi bakanı ile yaptıkları görüşmeden tatmin edici bir sonuç çıkmadığı için “14 Mart’ta yeniden dersleri boykot ederek gösteri yapacağız” açıklaması yaptı. Eylem, 14 Mart Perşembe günü saat 12.00’de başlayacak.

‘EĞİTİME YATIRIM HEMEN ŞİMDİ’

Eğitim, Hollanda’nın en sorunlu alanları arasında geliyor. İlkokullarda düşük ücretler ve iş yoğunluğu en belirgin sorunlar olarak öne çıkıyor. Öğretmen yokluğundan dolayı ise çocuklar dönem dönem okula gidemiyor. Hatta bazı okullar öğretmen açığından dolayı haftada 4 günlük eğitim sistemine geçmiş durumda.

Öte yandan açık nedeniyle iş yoğunluğunu kaldıramayarak işi bırakan ya da hastalanan eğitim emekçilerin sayısı da oldukça fazla. Sınıflar ise giderek kalabalıklaşıyor. Bu da eğitimin kalitesinin düşmesini ve iş yoğunluğunun artmasını beraberinde getiriyor.

Yüksek okul ve üniversitelerde de uzun yıllardır bütçe kısıtlamalarına gidiliyor. Hükümet politikaları sonucu üniversiteler piyasanın denetimine daha çok açıldı. Yapılan araştırmalar, 2000 yılından bu yana üniversitelere giden öğrenci sayısı yüzde 68 artarken, hükümetin öğrenci başına üniversitelere verdiği bütçenin yüzde 25 düştüğünü ortaya koyuyor. Bu kısıtlamalardan kaynaklı olarak eğitimciler karşılığı olmadan fazla çalışmak durumunda kalıyorlar. Eğitimciler araştırmaya harcaması gereken zamanlarını ders vermeye ayırıyor, doktorasını yeni almış gençlerin bu alanda daimi bir iş bulması giderek zorlaşıyor.

İLK KIVILCIM İLKOKUL ÖĞRETMENLERİNDEN

Eğitimdeki kötü gidişata karşı ilk ciddi tepki ilkokul öğretmenlerinden geldi. İki yıl önce ilkokul öğretmenleri, sendikaların dışında kendi aralarında kurdukları birlik ile seslerini duyurmaya başladılar. Bir kez günlük, bir kez de iki günlük grev gerçekleştirdiler. Yanı sıra eyaletler düzeyinde de zincirleme eylemler yaptılar. Ücretlerin arttırılması ve iş yoğunluğunun düşürülmesi eğitimcilerin temel talepleri oldu.

İlkokul öğretmenlerinin bu kararlı tutumu hem hükümete geri adım attırdı hem de eğitimin diğer sektörlerini etkiledi. Nitekim sonradan üniversite çalışanları ve öğrenciler de kendi talepleri için harekete geçtiler.

15 MART EĞİTİM GREVİ

Gelinen noktada bütün eğitim sektörü birlikte hareket ederek 11-15 Mart tarihleri arasını eylem haftası ilan etti. Şiarları ise “Eğitime Yatırım Şimdi!”

Bu günlerde eğitimin bütün sektörleri lokal düzeyde eğitimdeki kötü gidişata dikkat çekmek üzere değişik eylem ve etkinlikler düzenleyecekler. 15 Mart’ta ise eğitimciler bir günlük greve gidecek. Greve gidecek olan eğitim emekçileri, hükümetin bulunduğu Den Haag kentinde toplanarak seslerini duyuracaklar.

18 MART EMEKLİLİK HAKKI İÇİN EYLEM GÜNÜ

Hollanda’da bir diğer mücadele konusu ise emeklilik hakkı. Emeklilik Yasası’nın yeniden düzenlenmesi için sendikalar, hükümet ve işverenler arasında uzun süredir devam eden görüşmeler, hükümet ve işverenlerin katı tutumu üzerine bir anlaşmaya varılmadan sona erdi. FNV, CNV ve VCP sendika merkezleri, hükümetin emeklilik hakkında kalıcı ve iyileştirici çözümlere yanaşmamaları üzerine, 18 Mart’ta Hollanda genelinde eylemler yapmak üzere hazırlık yapıyorlar.

“Çalışanlar zamanında emekli olma hakkına sahip olmalı” talebi yükseltiliyor.

Hükümet emeklilik yaşı hesabı, “Yaşadığın fazla her bir yıl için, bir yıl daha fazla çalışmak zorundasın” şeklinde. Bir anlamada “mezarda emeklilik” demek olan bu uygulamayı sendikalar kabul edilemez olarak değerlendiriyor. Sendikalara emeklilik yaşının 66’da dondurulmasını istiyor.

Bir başka talep ise emeklilerin maaşlarının günün şartlarına uygun olarak yükseltilmesi.

Ülkede emekli maaşlarına uzun süredir zam yapılmıyor. Hatta emekli maaşları yıldan yıla azalıyor. Oysa hükümetin uygulamaları sonucu temel gıda maddelerinden gaz ve elektriğe, sigorta primlerinden kiraya kadar her şey sürekli pahalılaşıyor. Bu nedenle emekliler arasında yoksulluk hızla artıyor. Sendikaların ve emeklilerin temel taleplerinin en başında, emekli maaşlarının yükseltilmesi geliyor.

Hollanda’da yüz binlerce insan güvencesiz işlerde çalışıyor. Bu insanlar emekli olabilmek için emeklilik fonlarına kaynak ayıramıyor. Bu duruma son vermek için sendikalar, çalışan her insanın emeklilik hakkının garanti edilmesini ve hükümetten bu konuda yasal düzenleme yapmasını talep ediyor.

Hükümet ve sermaye cephesi bu taleplere “Kaynak yok” yanıtı veriyor. Ancak aynı hükümet, patronların ihtiyaçlarına ise kaynak bulabiliyor. Örneği bu yılın başından itibaren Hollanda hükümeti tekellerden kestiği kâr vergisini yüzde 25’ten, yüzde 20.5’e düşürdü.

Emeklilerin taleplerinin karşılanması için ise üç sendika merkezi Eyalet Meclisleri Seçimleri öncesine denk gelen 18 Mart günü değişik sektör ve işyerlerini kapsayacak eylemlere hazırlanıyorlar. Özellikle sendikaların örgütlü olduğu işyerlerinde iş bırakılarak Amsterdam, Rotterdam, Groningen ve Utrecht gibi 10 değişik kentin meydanlarında taleplerin karşılanması istenecek.

20 MART: EYALET MECLİSLERİ İÇİN SEÇİMLER

Hollanda’nın önemli bir siyasi gündemi ise eyalet meclisleri için yapılacak seçimler. Seçimler 20 Mart’ta gerçekleştirilecek. Eyalet meclisine seçilenler daha sonra 75 kişilik Senato üyelerini belirleyecek. Hollanda Parlamentosunun yapmak istediği bir yasal değişikliğin uygulanmaya sokulabilmesi için Senato tarafından da onaylanması gerekiyor. Bundan dolayı Senato üyelerinin doğrudan halk tarafından seçilemiyor olması antidemokratik olarak görülüyor.

Yapılan kamuoyu yoklamalarına göre, eyalet meclisi seçimlerinde popülist-ırkçı partiler güçlenerek çıkacak. Yine bu yoklamalara göre, hükümet partileri Senatoda çoğunluğu kaybedecekler. Bu da 20 Mart’tan sonra hükümetin işinin epeyce zorlaşacağını gösteriyor. Sendikaların seçimler öncesi özellikle emeklilikle ilgili güçlü eylemler örgütlemesinin ardında yatan nedenlerden bir tanesi de bu. Yani hükümetin işlevsiz kalması ve kötü politikalarda ısrar etmesi halinde de düşmesi. Bunun olup olmayacağını ise zaman gösterecek.

23 MART: IRKÇILIĞA KARŞI GÖSTERİ

21 Mart, Uluslararası Irkçılıkla Mücadele Günü. Bu vesileyle 23 Mart Cumartesi günü başkent Amsterdam’da “Irkçılığa karşı birlikte” adı altında bir yürüyüş ve miting düzenlenecek. “Ayrımcılığın ve ırkçılığın her çeşidine karşı ve dayanışma için; silahlanmaya, savaş politikasına ve doğanın tahrip edilmesine karşı; insancıl bir iltica politikası için; sağ popülizmin ve aşırı sağın yükselmesine karşı ve sosyal bir Hollanda için” bu yıl ki gösterinin talepleri.

FNV sendikası, göçmen örgütleri, çeşitli politik partiler, gençlik örgütleri ve antifaşist grupların yer alacağı bu gösteriye genellikle göçmenlerden çok yerlilerin katılımı ağırlıkta oluyor. Katılımın yüksek olup olmaması aktüel gelişmelere bağlı. Örneğin ırkçı partilerin Eyalet Meclisi seçimlerinden güçlenerek çıkması, gösterinin kitlesel geçmesini sağlayabilir.