Volkswagen neden Türkiye’ye geliyor?

Serdar DERVENTLİ

Dünyanın en büyük otomobil tekeli Volkswagen (VW), iki yıla yakın bir süre devam eden araştırmadan sonra yeni fabrikasını Türkiye’de kurmaya karar verdi. İlk etapta aralarında Bulgaristan, Romanya, Sırbistan, Fas ve Tunus olmak üzere altı ülkedeki üretim koşullarını araştırıp karşılaştıran VW yönetimi en son aşamada fabrikanın Türkiye’de kurulmasına karar verdi.

Her ne kadar kamuoyunda VW tekelinin en son aşamada Bulgaristan ve Türkiye arasında bir tercih yaptığı söylense de bu gerçeği yansıtmıyor. VW yeni kuracağı fabrikanın AB sınırları içinde olmaması üzerine kararı önceden vermişti. Yatırımın AB sınırları içinde olması durumunda, yatırımın yapılacağı ülkeden sübvansiyon ve özel vergi indirimi gibi “teşviklerden” faydalanması çok daha zor olacaktı. Bu nedenle asıl yarış Fas, Tunus ve Türkiye arasında yaşandı.

Bulgaristan ve Türkiye arasında tercih yapılacağı izlenimi, tekel yöneticilerinin iki ülkeyi ziyaretleri ve ileri sürdükleri taleplerin ise asıl olarak Türk hükümetinden daha fazla teşvik alabilmek için özel olarak kurgulandı. VW Ceosu Herbert Dies’in Türkiye’nin sunduğu olanakları iyileştirmesi için Cumhurbaşkanı Erdoğan ile görüştüğü ve sonrasında ticaret ve maliye bakanlıklarından uzmanlarla VW tekelinin uzmanlarının özel çalışma grubu kurarak tekelin taleplerini yasalara uyumlu hale getirdikleri de dünya basınına yansımıştı.

YENİ FABRİKAYA İHTİYAÇ NEDEN OLDU

Dünya genelinde 122 fabrikası bulunan VW tekelinin yeni bir üretim tesisi ihtiyacı tekelin yeniden yapılanmasıyla ilgili. Dizel skandalının yaşanmasından sonra alternatif arayışlarına giren VW tekeli, Çin hükümetinin elektro otomobillere öncelik verme kararıyla tercihini elektro araçlardan yana yapmak zorunda kalmıştı. Almanya’da Zwickau, Emden, Hannover ve kısmen Wolfsburg’da üretimi elektro araçlar üzerine düzenleme kararı alan tekel buralarda üretilen araçları diğer fabrikalarına kaydırma kararı almıştı.

Üretimin bir kısmı Doğu ve Güney Avrupa ülkelerine kaydırılırken bu ülkelerdeki kapasitenin yeterli olmayacağı da ortaya çıkmıştı. Özellikle tekele ait olan Skoda fabrikalarında üretim yüzde 90’ı aşıyor. Genel olarak otomobil fabrikalarında üretim kapasitesi, üretimdeki iniş çıkışlar da gözetilerek ortalama yüzde 85 olarak planlanıyor. Dolayısıyla VW’nin, üretimi diğer fabrikalarına kaydırma olanağı çok sınırlıydı.

Yeni kurulacak fabrikada VW, Seat ve Skoda’ın aynı platform üzerinde üretilen araçlarının üretilecek. Fabrikanın üretim kapasitesinin ilk etapta ortalama 300 bin araç olması hedefleniyor. Yeni kurulacak fabrikada 4 bin dolayında işçinin çalışması öngörülüyor. Bunun yanı sıra çok sayıda tedarikçi firmanın da Manisa dolaylarında üretime geçmeleri bekleniyor.

TERCİHİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER

VW tekelinin Türkiye’de fabrika kurma olasılığı Almanya’da gündeme geldiğinde yoğun tartışmalar gündeme geldi. Özellikle Türkiye’nin demokratik bir ülke olmadığı, diktatörce yönetildiği, basın özgürlüğü ve sendikal hakların çiğnendiği, Kürtlerin ezildiği vb. başlıklar altına başlayan tartışmalara tekel yönetimi, “Yatırım tercihimizi siyasi değerlendirmelerden önce ekonomik faktörlere dayandırıyoruz” diye yanıt vermişti. Daha sonra yatırımın Türkiye’de yapılacağının kesinleşmesinin ardından, “Türkiye ve AB arasında üyelik müzakereleri uzun süredir devam ediyor. Yatırımların ülkedeki gelişmeleri olumlu etkiyeceğini düşünüyoruz” denilmişti.

Almanya’da faşizm döneminde sendikaların 1933 yılında el konulan mal varlıklarıyla 1937 yılında kurulan Volkswagen tekeli tarihi boyunca birçok ülkede her türlü rejimle iş birliği içinde çalıştı. Özellikle Arjantin’de 21 yıl süren askeri cunta döneminde VW fabrikalarında yüzlerce sendikacıya işkence edilmiş ve onlarcası katledilmişti.

VW’nin Türkiye tercihini belirleyen asıl faktörlerin başında ücretlerin genel olarak düşük ve çalışma yasalarının ise sermaye lehine olması geliyor. Türk lirasının değerinin düşük olması da Türkiye’yi VW gibi tekeller için ihracat açısından cazip hale getiriyor. Ford tekeli Transit modelleri ve Fiat ise Doblo ve Tipo modelleriyle bu avantajlardan yıllarca faydalanıyorlar.

Bunun yanı sıra Türkiye devletinin yıllık 40 bin araç alma garantisi vermesinin yanı sıra 400 milyon avro kapsamındaki teşviki belirleyici oldu. Fabrikanın kurulacağı arazinin hangi koşullarda VW tekeline verildiği, araç ithalat ve ihracatında vergi uygulamasının yeniden nasıl düzenlendiği ise önümüzdeki aylarda ayrıntılarıyla kamuoyuna yansıyacaktır. Şimdilik sadece VW tekeline reddedemeyeceği bir teklif sunulduğu biliniyor.

VOLKSWAGEN’IN TÜRKİYE’YE YAPTIĞI YATIRIMIN BÜYÜKLÜĞÜ NEDİR?

Volkwagen, Türkiye Ticaret Sicil Gazetesi’nde yayımlanan açıklamada Manisa merkezli kurulan şirketin sermayesini 943,5 milyon TL olarak ortaya koydu.

Bloomberg haber ajansının haberine göre Volkswagen’in Türkiye’ye yapacağı toplam yatırımın değeri 1,4 milyar doları bulacak. Yeni şirket, otomobil, kamyon, her nevi motorlu araç ve nakil vasıtalarının tasarımı, imalatı ve montajı ile bu parçaların satışı, ithalatı ve ihracatından sorumlu olacak.

Bloomberg, ismini vermediği bir üst düzey Türk yetkiliye dayandırdığı haberinde bu şirketin kurmasının planlandığı fabrikanın 300 bin adet araç üretim kapasitesinde olacağını belirtti. Yine aynı haberde bu şirket ile 5 bin kişiye istihdam sağlanacağı aktarıldı. Bu fabrikanın Orta Doğu ve Rusya için üretilecek araçların ihracat merkezi olması bekleniyor. Fabrikayla beraber Volkswagen’ın dünya çapındaki fabrikalarının sayısı 123’e çıkıyor. Açılacak fabrikada orta boyutta sedan araçlar olarak W Passat ve Skoda Superb’in üretilmesi ve bu araçların Doğu Avrupa ve Orta Doğu pazarlarına gönderilmesi bekleniyor. Dünyanın en büyük araba üreticisi olan Volkswagen, bu kategoride Asyalı rakipleri ile bu piyasalarda rekabet etmekte uzun süredir zorluk yaşıyor.

İşçilerden Volkswagen yanıtı: Asgari ücrete çalışırsın, tuvalete bile gidemezsin

Erdoğan’a Alman desteği, Volkswagen’e ucuz emek