Turizm işçisine ödenek, tazminat, işsizlik maaşı yok: Pasta yapıyor ekmek alamıyorlar
Günlük 170 liraya çalışan ve bir günde otele 1 haftalık pasta üreten pastacı Kamil Tuncel, “İş yok. Çocuğum ‘Evde ekmek yok’ diyor” ifadelerini kullandı.
Volkan PEKAL
Adana
Turizm işçileri için salgın dönemi ‘işsizlik dönemi’ oldu. Sayıları 700 bini bulan turizm işçisi, yılın yalnızca yarısını düzenli şekilde çalışarak geçirebildiği için ne işsizlik maaşı koşullarını ne de kısa çalışma ödeneği alma koşullarına yerine getirebildi! Mevsimlik çalışma nedeniyle kıdem tazminatından da mahrum kalan turizm işçileri işsiz kaldıkları bu dönemde tamamen gelirsiz kaldı.
NORMALLEŞME ALACAKLILARI KAPIYA GETİRDİ
“Yeni normal” diye adlandırılan günler turizm emekçileri için tam bir yıkım oldu. Ellerinde telefon, gözleri televizyonda turizmden gelecek iyi bir haber beklediklerini anlatan pasta ustası Kamil Tuncel, “Normalleşme” ile birlikte 3 aydır okula gitmemesine rağmen kızının gittiği özel okulun “Ödemeleri yapın” demeye başladığını, erteledikleri faturaların, üzerine yenilerini ekledikleri borçların arttığını anlatırken kendilerini koruyacak herhangi bir güvencenin olmadığını söyledi.
"TELEVİZYONDA ‘TURİZM’ SÖZÜNÜ DUYUNCA CAN KULAĞIYLA DİNLİYORUZ AMA…”
Yeri geldiğinde inşaat işçiliği de yapan Tuncel 2019 yazından önce inşaat işçisi olarak iş bulabildiği için 2019 sezonunun ardından işsizlik maaşı alabilmiş. Martta başlayıp kasıma kadar süren Turizm sezonuna ilişkin konuşan Tuncel, “Bu sene de bir otelle anlaşmıştım. Çağırmalarını bekliyordum. Bu sene de yine kendimizi turizme şartlamıştık. Çünkü kışın borç yapıp yazın onları da ödüyorduk. Bu sezon iyi geçecek diye bekliyorduk. Ama koronavirüs çıktı. Televizyon başında turizm haberlerini görünce can kulağıyla dinliyoruz. Bir an umutlanıyoruz, ama bakıyoruz turizmle ilgili olumlu bir şey yok. Her ay, ‘Bu ayın 15’inde açılacak’ diyorlar ama 4 aydır iş başı yapamadık. İnşaat ustasına ‘Yanında amele işi var mı? Geleyim’ diyorum. Ama vasıflı inşaat işçisine bile iş yok. 9 aydır hiçbir gelirim yok” diye konuştu.
"PARA GELİR Mİ DİYE TELEFONA UMUTLA BAKIYORUZ, BAKIYORUZ BİZDEN 10 LİRA İSTİYORLAR"
Yazın sürekli yaptıkları bir iş olmadığını ifade eden Tuncel, pastanelerde günü birlik çalıştıklarını belirterek, “Bir haftalık pastasını 170 lira yevmiye ile bir günde yaptırıyorlar. Normalde bizim yevmiyelerimiz ortalama 150 liradır. Sigorta yok, bir şey yok. Ortalama aylığım bin liraya geliyor” dedi. Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’ın açıkladığı istikrar kalkanı paketini sorduğumuz Tuncel, “Berat Albayrak konuşunda cebimize para girmiyor. ‘Açık Kapı’ya baş vurduk. Para gelir mi diye bir umutla mesajlara bakıyoruz. Bizden 10 lira isteniyor. Bize ayda 3 bin lira versinler bak dışarı çıkıyor muyuz” dedi.
"İŞ ARAMANIN TEK FAYDASI SPOR"
Evde kalınca evde sorunlar ortaya çıkmaya başladığını ifade eden Tuncel, şu şekilde konuştu, “Çocuk ‘Evde ekmek yok’ diyor. Ben cebime bakıyorum para yok. Bir pazara çıksan 150-200 lira lazım. Domates, patates yok. Etten vazgeçtim. Gıda yoksa nasıl evde kalayım. Evde kalsam çocuk internet diyor, ders diyor, test kitabı al diyor. 2 tane çocuk. Test kitabı 50 lira 100 lira en ucuz 30 lira. Nasıl alacağım ben? Ben işsiz kalınca eşim günlük 80 liraya temizlik şirketinde çalışmaya başladı. Ben de iş aradığım için evde kalamıyorum. İş aramak için Kenan Evren’den yürümeye başladım bir baktım çarşıdayım. Rahat 40 kilometre yürüdüm. Eve gittiğimde bacaklarım tutmuyor. Bir tek faydası spor. Pastane çağırıyor. ‘Bir şube daha açacağım seni oraya alacağım’ diye dalga geçer gibi…’Geç şuradan bana yardımcı ol. 5-10 tane pasta yap... İşe alınacağım umuduyla çalışıyorum. Günlük pastasını yapmış oluyorum. Sonra bir arkadaşım daha gidiyor. Ertesi gün ona yaptırıyor. Bu sefer de çalışıyorsun maaş yok”
"VERGİLERİMİ GERİ VERSELER ARABAM DA EVİM DE OLURDU"
Vergi kesmeye gelince bordrosunun yarısının vergi ve kesinti olduğunu ifade eden Tuncel, “Bana o kesilen paraları verseler herhalde evim de olurdu, arabam olurdu. İşçiden parayı bir daha iş bulana kadar vermeleri lazım. 3 yılda 20 ay olacak ki işsizlik maaşı alacaksın. Biz turizmci olduğumuz için yılda 6 aydan 3 yılda 20 ayı bulamıyoruz. 10 sene de, 20 sene de çalışsan işsizlik maaşı alamıyorsun. Ancak kışın sigortalı bir işte çalışacaksın. Bizden kesilen vergileri salgın döneminde bize geri verselerdi halk rahatça doyardı. 47 yaşındayım 4 bin 700 gün sigortam var. Kaçak çalıştırıldığım hariç” dedi.
KIDEM FONA DEVREDİLMEMELİ
Sürekli giriş çıkış olduğu için kıdem tazminatı hakları olmadığını ifade eden Tuncel, kıdem tazminatının kaldırılmaması gerektiğini belirterek “Fona devredilince Konut Edindirme Yardımı için kesilen paralar gibi ileride değerini kaybedecek. İşverenin işten çıkarma korkusu olmayacak. 7 ay sonra da çıkarır, 3 gün sonra da. 1 ay sonra da. Her işçi yevmiyeci işçi gibi olacak. ‘10 sene çalışırsam ev alırım’ diyordu bir işçi. O ölecek. Benim gibi mevsimlik işçi olacak. Kıdem tazminatı kaçak işçiliği de körükler. ‘Sigorta parasını bana ver’ der” dedi.
EMEKLİ OLMAK İÇİN BORÇLANDI
25 yıldır ekmek ve pasta ustası olarak çalışan Ali Gülmez, kıdem tazminatı alabilmek bir yana emekli olabilmek için borçlanmış. Gülmez, olmasına rağmen tüm maaşı askerlik borçlanması yapabilmek için çektiği 36 bin lira krediye kesildiği için 3.5 yıl boyunca emekli maaşını da çekemeyecek. 9 yıl bir otelde çalıştıktan sonra kıdem tazminatı alamadan işten ayrıldığını ifade eden Gülmez, “6 ay orada çalışıyorum, 6 ay burada boş geziyorum. O yüzden bir şey elde edemedik. Kıdem tazminatının fona devredilmesinin bize bir faydası yok” dedi.
"BİZE ÇALIŞMADIĞIMIZ KIŞ MEVSİMİNDE DE MAAŞ VERSİNLER"
Ne emekli maaşı alabildiğini ne de iş bulabildiğini dile getiren Gülmez, “Elektrik, suyu yatıramadım. Pandemi zamanında kimse farkına varmadan elektriğe yüzde 50 zam yaptılar. En çok su olan Çukurova’da en çok zam yapılan yer de Adana. Zaten onlar her ay belimizi büküyor. 3 ay biraz birikimimiz vardı. 4 tane altın, bir bilezik borç ettim. Bu şekilde idare ettik. Bunun geri ödemesi var ama iş yok. Tüm Adana’yı dolaştık iş yok. Bize iş güvencesi sağlayıp 6 ay çalıştırıp 6 ay kış maaşı verilmesi sağlanabilir” dedi.
Çok aktörlü bölgesel inşa ve ortasında bir “süreç”
İklim değişikliği politikalarında Trump endişesi
Verem değil yoksulluk ve yoksunluk öldürüyor
Sosyal medya paylaşımları işten atmaya gerekçe olur mu?
Tartışmalar "Sadece Türkiye’nin Kürt sorununun demokratik çözümü" kapsamını aşıyor
Sermayenin sınıf savaşı programından kesitler
İş güvenliği uzmanlığı belge mi?
Boğaziçi direnişi sürüyor
Türkiye’de Avrupa provası
