Vicdani ret hakkı izleme raporu yayımlandı: Türkiye "Eylem Planı" hazırlamalı

Vicdani Ret Derneği’nin de içerisinde olduğu altı farklı örgüt tarafından hazırlanan “Yasama Tedbirleri ve İnsan Hakları Kısıtlamaları Gölgesinde Türkiye’de Vicdani Ret Hakkı İzleme Raporu” yayımlandı. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesine sunulan raporda Türkiye’nin vicdani ret hakkını tanımamakta ısrarcı olduğuna vurgu yapıldı. Komite ise vicdani ret hakkı için Türkiye hükümetinden somut bir eylem planı istedi.

6 ÖRGÜT TARAFINDAN HAZIRLANDI

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 2006'da aldığı kararla, vicdani retçi Osman Murat Ülke’nin defalarca gözaltına alınması ile yapılan başvuruda, Türkiye’nin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 3. maddesini (alçaltıcı muamele yasağı) ihlal ettiğine hükmetti. Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Türkiye’de vicdani ret hakkının ele alındığı Ülke Grubu davalarını, 2007 yılında “nitelikli izleme” kapsamına aldı.

Vicdani Ret Derneği, İnanç Özgürlüğü Girişimi, Norveç Helsinki Komitesi, Uluslararası Savaş Karşıtları, Avrupa Vicdani Ret Bürosu ve Connection e.V, Türkiye’nin de üyesi olduğu Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi’nin nitelikli izlemesi altında yer alan “Ülke Grubu” davaları kararlarının uygulanmasıyla ilgili rapor hazırladı. Nisan ayında düzenlenen Bakanlar Komitesi toplantısı öncesinde komiteye sunulan rapor, Türkçe çevirisinin tamamlanmasının ardından yayımlandı.

Türkiye’de vicdani ret hakkına dair bilgilendirme yapılan raporda, hükümetin Bakanlar Komitesi’ne vicdani ret hakkıyla ilgili sunduğu eylem planına ilişkin değerlendirmeler de yer aldı.

"TEDBİR ALINMADI, KOMİTE HAREKETE GEÇMELİ!"

Raporda, AKP hükümetinin Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi toplantısı öncesinde komiteye bir "Eylem Planı" sunduğu hatırlatıldı. Hükümet tarafından sunulan eylem planında vicdani ret hakkına dair çeşitli tedbirlerin alındığı; bedelli askerlik seçeneğinin getirilmesi, askeri mahkemelerin kaldırılması, Anayasa Mahkemesi’ne başvuru imkanı gibi tedbirlerin bu kapsamda atılan adımlar olduğu iddia edilmişti.

Vicdani Ret Derneği ve ortaklarının hazırladığı izleme raporunda ise hükümetin "Eylem Planı"na ilişki değerlendirmede bulundu.

Başvurucuların farklı tarihlerde AYM’ye yaptıkları başvurulardan henüz yanıt alamadığını, retçilere yönelik idari para cezaları ve cezai soruşturmaların sürdüğünü, vicdani ret hakkıyla ilgili gerekli mevzuat değişiklikleri gibi birçok tedbirin hala sağlanmadığını belirten örgütler, Komiteyi harekete geçmeye çağırdı.

Raporda ayrıca Komite’ye şu çağrı yapıldı: “Türkiye makamları gerekli tedbirleri alıncaya dek vicdani ret hakkıyla ilgili nitelikli izlemeyi sürdürülmeli. Türkiye makamları vicdani retçilerin sayısına ve retçilerle ilgili idari para cezaları, cezai soruşturmalar ve hükümlerle ilgili istatistiki bilgi vermeye çağrılmalı.”

HÜKÜMETE ÇAĞRI: VİCDANİ RET HAKKINI TANIYIN

Raporu hazırlayan kurumlar hükümeti vicdani ret hakkını uluslararası insan hakları standartları uyarınca tanımaya, vicdani reddin geçerli olup olmadığına karar verecek tarafsız karar mekanizmaları oluşturmaya, mevzuatta yer alan ve vicdani retçileri etkileyen tüm kısıtlayıcı hükümleri kaldırmaya, başvuru sahipleri ve benzer durumda olan retçilerin siyasal, kişisel, ekonomik, sosyal ve kültürel haklarını tam olarak kullanabilmelerini sağlamak amacıyla ivedi bir şekilde tedbir almaya çağırdı.

KOMİTE HÜKÜMETTEN 2021’DE EYLEM PLANI BEKLİYOR

Bakanlar Komitesi ise, Ülke Grubu davalarına ilişkin gerçekleştirilen son toplantıda aldığı yeni kararlarla, hükümeti vicdani retçilerin sayısı ve AİHM kararlarında vicdani retçilere yönelik idari para cezaları, kovuşturmalar ve mahkumiyetler hakkında istatistiki bilgi talep etti. Komite, AİHM kararlarında ismi geçen tüm başvurucular için idari para cezaları, adli sicil kayıtları gibi sivil ölüme neden olan her türlü kaydın silinmesini, tekrar ceza tehdidine maruz kalmamalarının sağlanmasını istedi. Komite ayrıca 21 Haziran 2021 tarihinden önce Türk Hükümeti’ni vicdani ret hakkına dair somut önerilerle bir eylem planı hazırlamaya davet etti. (İstanbul/EVRENSEL)

Vicdani Ret Derneği, 15 Mayıs Dünya Vicdani Retçiler Günü'nü kutladı