Son olarak Borsa İstanbul'dan da pay alan Katar'ın Türkiye "yatırımları"
Finansbank, ABank, Türk Telekom, Digiturk, Banvit, BMC, Kanal İstanbul güzergahındaki araziler, konutlar… Ve son olarak Borsa İstanbul'dan yüzde 10'luk pay. İşte Katar'ın Türkiye "yatırımları".
Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan ve Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani | Fotoğraf: DHA
Türkiye'ye en fazla "yatırım" yapan ülkeler arasında yer alan Katar, son olarak Borsa İstanbul'dan yüzde 10'luk paya sahip oldu.
Türkiye-Katar Yüksek Stratejik Komite 6. Toplantısı'nın ardından imzalanan iş birliği anlaşmaları kapsamında Türkiye Varlık Fonu bünyesinde bulunan Borsa İstanbul’un yüzde 10’luk hissesi, Katar Yatırım Otoritesi'ne satıldı.
Bu satışla Katar'ın Türkiye'den daha önce satın aldıkları da gündeme geldi. İşte o yatırımlardan bazıları:
Finansbank: Katar merkezli QNB (Katar Ulusal Bankası), 2015 yılında Finansbank’ın yüzde 99,81 payının tamamını 2,75 milyar avro bedelle satın aldı.
ABank: Katar Commercial Bank, 2016 yılında Alternatif Bank’ın (ABank) Anadolu Endüstri Holdingde bulunan yüzde 25’lik hissesini 224,9 milyon dolara satın alarak ABank’ın tamamına sahip oldu.
ERGO Portföy: Katarlı QInvest, 2016 yılında Ergo Portföy‘ü satın aldı. Satın alım sonrasında Ergo Portföy’ün adı Qinvest Portföy olarak değişti.
Digiturk: Katarlı beIN Media Group, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) tarafından yönetilen Türk Pay-TV platformu Digiturk’ü 1,2 milyar dolara satın aldı.
BMC: 1964'te İzmir’de kurulan otomativ şirketi BMC’nin yüzde 50’si 2017 yılında Katar Silahlı Kuvvetleri Endüstri Komitesi’ne satıldı.
Banvit: Kümes hayvancılığı sektörünün büyük şirketlerinden Banvit’in yüzde 79,5'lik hissesi, hisse başına 12,07 liraya Brezilya-Katar ortaklığındaki TBQ Foods’a satıldı.
Ankas: İnşaat, alt yapı ve mühendislik gibi alanlarda faaliyet gösteren Ankara merkezli Ankas, Katarlı HBK (Hamad Bin Khalid) tarafından Nisan 2017’de devralındı.
Kanal İstanbul güzergahından dönümlerce arazi: Katar Emiri’nin annesi Şeyha Moza, Kanal İstanbul güzergahında 44 dönüm arazi satın aldı.
Haliç'e ortaklık: Bu yıl Türkiye ile Katar arasında, Katar’ın İstanbul Haliç Altın Boynuz Projesine yatırım yapmasına dair bir anlaşma imzalandı. Fettah Tamince'nin ihalesini kazandığı projede 2 yat limanı, 400’er oda kapasiteli 2 otel, 1000 kişilik cami, AVM ve otoparkın inşa edilmesi, bu yapıların 4 yılı yapım süresi olmak üzere 45 yıllığına özel sektör tarafından işletilmesi yer alıyor.
Türkiye genelinde neredeyse Yalova büyüklüğünde gayrimenkul: Çevre ve Şehircilik Bakanı Murat Kurum'un Aralık 2019'da açıkladığına göre, 2003 yılına kadar hiçbir satın alma işlemi bulunmayan Katarlıların Türkiye’de edindikleri gayrimenkullerin toplam yüzölçümü 795 bin 552 metrekare. Bu da neredeyse 798 bin metrekare yüzölçümüne sahip Yalova ili kadar yapıyor.
TÜRK TELEKOM SOYGUNU
Katar'ın hafızalara kazınan bir diğer "yatırımı" da Türk Telekom üzerineydi. Özelleştirme sürecininin getirdiği bu "kusursuz soygunu" hatırlayalım:
Özelleştirilmeden önce 4 yıl en fazla Kurumlar Vergisi ödeyen, 2004 yılında 2,2 milyar TL net kârı olan Türk Telekom'un yüzde 55 hissesi, 2005'te Katar firması Oger Telecom’un Türkiye’de kurduğu Ojer Telekomünikasyon A.Ş.’ye (OTAŞ) değerinin oldukça altına 6,5 milyar dolar karşılığında satıldı. İhale bedeli olan 6,5 milyar doların yüzde 20’sinin peşin, geri kalanını 5 eşit taksitte ödeneceği vadedildi. 2007'de 4,3 milyar dolarlık kredi alan şirket, peşin indiriminden de yararlanıp borcunu ödedi ve şirket hisselerinin tümünün sahibi oldu.
Firma için Kurumlar Vergisi yüzde 30’dan 20’ye düşürüldü, telefon abonelerinden sabit hat ücretleri alındı ve şirketin geliri arttırıldı.
Bu süreçte Katarlı ortaklar paralarına para katarken Türk Telekom’un 2005'te 7,6 milyar olan öz sermayesi, 2017 sonunda 4,5 milyara indi. Yine 2005'te neredeyse borçsuz olan Türk Telekom'un verecekleri 2015'te 11 milyar lira attı ve yaklaşık 5 milyar lira faiz borcu ödemek zorunda kaldı.
Bu süreçte Telekom üzerine kayıtlı sayısız taşınmaz mülk satıldı.
Türkiye’deki borçlarını ödemeyen Katar firmasına 2013’te oluşturulan konsorsiyumdan 4 milyar 478 milyon dolar ve üç bankadan 211 milyon 970 bin dolar kredi verildi. Katarlı OTAŞ, Eylül 2016’dan itibaren bu kredilerin ödemelerini yapamadı.
Katarlı Oger Telecom borçlarını ödemeyince hisseleri Akbank, Garanti Bankası ve İş Bankasına devredildi.
Sonuç olarak Oger Telecom kârına kâr katarken Türk Telekom zarar ettirildi ve batırıldı. (EKONOMİ SERVİSİ)
