Patates-soğan: AKP yine ‘mış’ gibi yapıyor

Sedat BAŞKAVAK

Son yıllarda en çok konuşulan tarım ürünleri patates soğan oldu desek yeridir. Üç yıldır da ocak ve nisan ayları arası pek çok gündemin önüne geçiyor. 2019 başlarında artan patates ve soğan fiyatlarını, köylünün stokçulukla suçlanmasını, depolara yapılan baskınları konuştuk. Yaşanan bu durumu tiye alan kimi insanlar “Eve iki kilo patates aldım, hırsız girecek diye aklım çıkıyor” ya da “Evlenen genç çiftlere beşi bir yerde taktım” diyerek ipe dizdiği beş soğanı paylaştıkları pek çok fotoğrafla iktidarın tarım politikalarının içine düştüğü durumun vahametini gözler önüne sermişti. Çareyi ithalatta bulan AKP iktidarı, ithal ettiği patates ve soğanı tanzim satış noktalarında satmıştı. 2020’nin başlarında ise “Geçen yıl patates soğan yetmedi, fiyatı arttı ve tarım politikalarımız sorgulandı” diye düşünen iktidar bu sefer de yurt dışına satışları durdurdu ve ihracat yasağı getirdi. İhracat yasağı nedeniyle satamadığı soğanı, patatesi deposunda çürüyen çiftçiler başta Çorum ve Niğde olmak üzere pek çok şehirde protestolar yaparak ihracatın önünün açılmasını istediler.

Bu yıl ise ocak ayının ilk haftasında 1 liraya mal ettiği patatesi 40-50 kuruşa, soğanı 70 kuruşa satan Niğdeli köylülerin “Ürünün yüzde 20’si çürüdü perişan olduk, battık kardeşim” dedikleri isyanlarını konuştuk.  

Geçtiğimiz hafta Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan “Ramazan öncesinde fakir fukaraya, garip gurebaya dağıtalım” diyerek verdiği talimatla Toprak Mahsulleri Ofisinin çiftçinin elinde kalan 1 Milyon 200 bin ton patates, 250 bin ton soğan, 750 bin ton çeltiği satın alacağı ve 81 ilde ihtiyaç sahiplerine ücretsiz dağıtılacağı duyuruldu. Tarım bakanından valisine, belediye başkanından AKP il başkanına durumdan vazife çıkaran pek çok kişi, köylünün elinde kalan patates soğan alınacak ihtiyacı olana verilecek diye bolca açıklama yaptı. Hatta, verdiği on kiloluk soğan ya da patates çuvalıyla fotoğraf çektiren bolca il başkanı gördük.

AKP YİNE HER ŞEYİ ŞİŞİRİYOR, KRİZİ DE FIRSATA ÇEVİRİYOR

Tohum sanayicileri bile depolardaki 1 milyon 200 bin ton patatesin ancak yüzde 20 ya da yüzde 30’unun yenecek durumda olduğunu ve maliyetin altına satılması nedeniyle zarar üstüne zarar ettiğini söylüyorlar. Bu durumda depolarda 350 bin ton patates var desek yeridir. Yani, AKP’nin şişirdiği gibi depolarda 1 milyon 200 bin ton patates yok. çeltik konusu ise tam bir komedi çünkü zaten ülke üretimi 750 bin ton ve ayrıca da ithalat yapılıyor. Neresinden tutsanız yalan.

Her gün depolarda çürüyen patates ve soğanın çürüğünü seçerek ayırması da ayrı bir maliyet oluşturuyor. Şimdi ise TMO aracılığıyla köylüden 85 kuruşa alacağız diyerek alınan patates ve soğan için kilo başına 35 kuruş elleçleme (Yani patatesin çürüğünü ayırma) parasını keserek 50 kuruşa indirdikleri soğan ve patatesi maliyetin yarı fiyatına alacaklar.  

Hal böyle olunca AKP’nin amacı depolarda bekleyen soğan ve patatesi alarak köylüye destek olmak mı? Satamadığı için yüzde 80’i depolarında çürüyen patates üreticisinin içine düştüğü durumu fırsat gören iktidarın maliyetin yarısına aldığı patates ve soğanı kısmen dağıtarak reklamını yapmak mı? Orasını siz düşününün ama yine bir krizi fırsata çevirme durumuyla karşı karşıya olduğumuz açık. AKP iktidara geldiği ilk günden beri söylediği gibi “kazan kazan politikası” uygulayarak hem köylüye “Bak sana destek oldum” hem de soğan patates dağıttığı ve bunu gözümüze sokarcasına şişirerek reklam ettiği halka da “Mübarek ramazan gününde sofrana yemeklik verdim”, siz de seçimde beni unutmayın demek istiyor.

İHTİYAÇ SAHİPLERİNE VERİLEN KATKI 15 LİRA EDİYOR

İstanbul Valiliği açıklamalarına göre 164 bin haneye 10 kg kuru soğan 20 kg patates dağıtılacakmış. Toplamı 5 TL’ye mal olan 10 kg soğan, 10 TL’ye mal olan 20 kg patates dağıtınca, yoksul işçi emekçi ailelerinin ne karnı doyuyor ne mutfağına katkı sağlanmış oluyor. AKP bazı hanelere 15 liralık mutfak katkısı yaparak yardım ediyor “muş” gibi yapıyor.

Bir yanda “Kapanan esnaf yok” sözleriyle çizilen güllük gülistanlık Türkiye tablosu diğer yanda işsizlik, yoksulluk kıskacında ki işçi emekçi kitlelere büyük bir şov eşliğinde dağıtılan patates ve soğan. Neresinden tutsanız lime lime dökülen bir AKP klasiği. İşçi emekçi ailelerinin 10 kg soğana muhtaç olacak kadar yoksullaşmasını mı konuşalım, neredeyse maliyetin bile altında alıcı bulamayan soğan ve patatesin depolarda çürüyerek atılacak duruma gelmesi nedeniyle zarar eden çiftçilerin, bir lütufmuş gibi sunularak elinden yarı fiyatına ürününün alınmasını mı?

Tarım üretiminde planlama eksikliği, hangi ürünün üretiminin artırılması için desteklenerek teşvik edileceği hangisinde üretimi dengelemek üzere önlem alınacağı konularında plan ve program olmaması yaşanan üretim ve fiyat dalgalanmalarının bir sebebidir. Diğer yandan tarım üretimi ithalatla terbiye etme yöntemi de diğer bir sorundur.