RSF: Dünyada son beş yılda en az 22 gazete ‘öldürüldü’

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), son beş yıl içinde dünyada hükümetleri rahatsız ettiği için kapanmaya zorlanan en az 22 gazete olduğunu açıkladı. Listede Türkiye’den de Özgür Gündem, Zaman ve Taraf gazeteleri yer aldı. 

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) dünya çapında hükümetleri rahatsız ettiği için kapatılan gazeteleri ele aldığı bir açıklama yaptı. “Son beş yılda en az 22 gazete öldürüldü” diyen RSF; Çin hükümetini hala eleştiren birkaç Çince medya kuruluşundan biri olan Apple Daily’in adli taciz veya ekonomik boğma yoluyla kasten “öldürülen” bir gazetenin en son örneği olduğunu belirtti.

Listede Türkiye’den de gazeteler vardı. RSF Türkiye'de Temmuz 2016'daki darbe girişimi sonrası büyük bir tasfiye yaşandığını ve olağanüstü hal kapsamında birçok gazetenin yasaklandığını belirterek “Aralarında Zaman ve Taraf gazeteleri ile gazetecilerinin çoğu ‘terör örgütü üyeliği’ ve ‘devletin bütünlüğünü tehlikeye atmakla’ suçlanırken 2016 yazında kararnameyle kapatılan Kürt yanlısı Özgür Gündem gazetesi de vardı” dedi. RSF gazetecilerin bazılarının ise hapse atıldığını aktardı. 

Kapatılan gazeteler arasında bu ayın başlarında Rus çevrimiçi gazetesi olan Vtime, Mart ayında kapanan Fas gazetesi Akhbar Al-Ayoum ve Myanmar'daki 7 Day News ve Eleven gazeteleri yer alıyor. 

RSF Genel Sekreteri Christophe Deloire ise “Gazetecilerin öldürülmesi, onlara karşı fiziksel şiddet ve haklarının ihlal edilmesinin yanı sıra, gazetelerin sistemli bir şekilde öldürülmesi de yaygınlaştı” derken şöyle devam etti: “Başka bir ülkede bir gazetenin ölümü, bir kişinin ölümünden daha az duygu uyandırır, bu nedenle uluslararası kamuoyu tarafından genellikle fark edilmez. Dikkat etmeyen biri, gazetenin kötü yönetimin veya azalan kamu yararının kurbanı olduğunu varsayabilir. Ancak gazeteler genellikle bilgi edinme hakkı için korkunç sonuçlar doğuracak şekilde kasten öldürülüyor.”

EKONOMİK BOĞMA

Apple Daily, Hong Kong hükümeti varlıklarını dondurduğu ve çalışanlarına ve tedarikçilerine ödeme yapamadığı için kapanmak zorunda kaldı. Bu tür ekonomik boğulma, gazeteleri kapanmaya zorlamak için yaygın olarak kullanılmakta. Fas'ın 2009 yılında yayın hayatına başlayan ve hükümeti eleştiren son bağımsız Arapça günlük gazetesi Akhbar Al Youm, Mart 2021’e kadar bu şekilde yavaş yavaş kapatıldı. 

2015 yılından bu yana yalnızca çevrimiçi bir sürüm yayınlayan Mısır'ın bağımsız günlük gazetelerinden olan Tahrir News, yetkililerin web sitesine erişimini aylarca hiçbir gerekçe göstermeden engelleyerek hayati bir gelirden mahrum bırakmasının ardından Mayıs 2020'de kapanmak zorunda kaldı.

Kamboçya'da da benzer bir şey yaşandı. İngilizce yayınlanan Kamboçya Daily gazetesi, 24 yıl boyunca yayımlandıktan sonra, eşi benzeri görülmemiş bir vergi talebi şeklinde ekonomik baskı yoluyla Eylül 2017'de kapanmak zorunda kaldı. 

Latin Amerika'da Nikaragualı yetkililer, Eylül 2019'da 40 yaşındaki bir gazete olan El Nuevo Diario'yu susturmayı başardı. Başkan Daniel Ortega'nın hükümetini eleştiren gazete, özellikle Nisan 2018'de hükümet karşıtı protestolara yönelik baskıları kapsamasında kritikti. 

ADLİ TACİZ

Adli taciz ve keyfi, muğlak ifadeli yasalar da gazeteleri kalıcı bir ölüme göndermek için kullanılıyor. Geçen yıl Rusya'da kurulan bağımsız bir haber sitesi olan VTimes, adalet bakanlığının onu "yabancı ajanlar" listesine koymasından bir ay sonra, 12 Haziran'da kapatma kararı aldı. 

Tacikistan'ın Akhbor haber sitesi, hassas konularda eleştirel içerik yayınladıktan sonra kara listeye alınması ve adli tacize maruz kalması sonucu benzer bir karar aldı.

Benzer politikalar Burkina Faso ve Zambiya'da da yaşandı. 

BİTMEYEN SANSÜR 

Myanmar'da, ülkenin tüm bağımsız medya kuruluşları için birkaç hafta içinde, en azından basılı versiyonlarında ölüm fermanlarını imzalayan Şubat 2021 darbesiydi. Mart ayında cunta, 7 Day News ve Eleven gibi birkaç günlük gazetenin lisanslarını iptal etti. Myanmar'ın gazete bayilerinden artık yalnızca propaganda gazeteleri alınabiliyor.

65 yıl önce Sovyet’lere karşı ayaklanma sırasında kurulan önde gelen bir Macar gazetesi olan Népszabadság'daki gazeteciler, Ekim 2016'da çok ani bir şekilde başka bir kapatmaya maruz kaldılar. 

ÇEVRİMİÇİ HAYATTA KALMA

Çeşitli taciz biçimlerini atlatmak için bazı gazeteler haber siteleri olarak hayatta kalmayı başardı. 75 yıl sonra, Venezüella'nın tarihi günlük gazetesi El Nacional, Ekim 2015'te basılı sayı üretmeyi bırakmak zorunda kaldı, ancak mevcut hükümetin bu açık sözlü eleştirmeni, çevrimiçi olarak bağımsız haber kapsamı sağlamaya devam etmeyi başardı.

Azerbaycan'ın son muhalif gazetesi Azadlıg, Eylül 2016'da baskıyı durdurmak zorunda kaldı, ancak hala çevrimiçi haber yapıyor. Nijer'in önde gelen günlük gazetelerinden L'Evénement'in editörü Moussa Aksar, bir çiftlik işletirken ve inek ve deve sütü ile mango satarken, bunu çevrimiçi olarak sürdürmeyi başardı. 

LİSTEDE EN DÜŞÜK ÜLKELER

Bağımsız gazeteleri susturmak için bu yöntemleri kullanan ülke ve bölgelerin çoğu, RSF'nin 180 ülkeyi kapsayan 2021 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi'nde düşük veya çok düşük sırada yer alıyor. Hong Kong 80., Zambiya 115., Nikaragua 121., Fas 136., Myanmar 140., Kamboçya 144., Venezuela 148., Rusya 150., Türkiye 153., Mısır 166., Azerbaycan 167., Tacikistan 162. ve Çin 177. sırada yer alıyor. İstisnalar, sırasıyla 37. ve 59. sırada yer alan Burkina Faso ve Nijer. (MEDYA SERVİSİ)