Expressıon Interrupted Platformu raporu: Yargılama, engelleme, şiddet, RTÜK ve BİK

Expression Interrupted Platformu tarafından hazırlanan İfade ve Basın Özgürlüğü Gündemi raporlarının ikincisi yayımlandı. Mayıs ve haziran aylarını kapsayan rapora göre 2 ayda 109 gazeteci yargılandı, polisin gazetecilere yönelik engellemeleri ve şiddeti arttı, RTÜK ve BİK bağımsız kuruluşları hedef aldı. Raporda Evrensel’e de yer verildi ve şöyle denildi: “Evrensel gazetesine de BİK tarafından beş günlük ilan cezası kesildi. Böylece resmi ilan yayımlama hakkı eylül 2019’dan beri BİK kararıyla durdurulan Evrensel’in toplam ilan cezası 103 güne yükseldi.”

"YARGISAL BASKILAR HAFİFLEMEDİ"

Rapora göre, ocak ayından beri tutuklu bulunan Mezopotamya Ajansı muhabiri Mehmet Aslan ve Temmuz 2016’dan beri cezaevinde bulunan gazeteciler Cuma Ulus ve Erkan Acar’ın tahliyesiyle cezaevindeki gazeteci sayısı 65’e düştü. Expression Interrupted’ın verilerine göre bu rakam sene başında 87’ydi.

Ancak raporda tutuklu gazeteci sayısı düşse de medya üzerindeki yargısal baskıların hafiflemediği belirtildi. Rapora konu dönemde, gazetecilerin yargılandığı davalar, mayıs ayında Covid-19 salgını nedeniyle ilan edilen 17 günlük tam kapanma dönemi haricinde devam etti. Pek çok gazeteci hakkında ise soruşturma başlatıldı ve yeni davalar açıldı.

Mayıs ve Haziran’ı kapsayan iki aylık sürede 109 gazeteci toplam 51 davada hâkim karşısına çıkarken bunlardan dördü hakkında toplam 9 yıl 8 ay 2 gün hapis cezası verildi. En az dört gazeteci hakkında yeni dava açıldı, altı gazeteci hakkında ise soruşturma başlatıldı. En az üç gazeteci de gözaltına alındı.

ENGELLEMELERDE ARTIŞ YAŞANIYOR

Rapora göre, söz konusu dönemde en çok öne çıkan gelişmelerden biri de özellikle gösterileri takip etmeye çalışan gazetecilere yönelik polisin engellemeleri ile gazetecilere yönelik fiziksel saldırılardaki artış oldu. Mayıs ve haziran aylarında en az beş gazeteci sivil kişilerin fiziksel saldırılarına uğradı.

Nisan ayı sonunda yayımlanan ve gösterilerde ses ve görüntü alınmasını engelleyen Emniyet genelgesinin uygulanmaya başlanmasıyla gösterileri takip etmeye çalışan gazetecilere yönelik polis müdahaleleri artış gösterdi. Genelgeyi gerekçe gösteren polisler 1 Mayıs ve 26 Haziran Onur Yürüyüşü esnasında hem göstericilere hem de gösterileri takip etmeye çalışan gazetecilere yönelik yoğun engelleme ve şiddet uyguladı. Görevini yapmaya çalışan gazeteciler polisin fiziksel müdahalelerine maruz kaldı, kimi gözaltına alındı, kiminin elinden telefonu alınıp yere atıldı.

AFP Foto Muhabiri Bülent Kılıç’ın Taksim’de düzenlenen yasaklı Onur Yürüyüşü esnasında polisler tarafından yere yatırılıp sırtına ve boynuna bastırılarak gözaltına alınması ve bu esnada “nefes alamıyorum” diye bağırdığının duyulması artan fiziksel şiddet ve engellemelerin sembolü haline geldi. Gazeteci örgütleri ve gazeteciler “Nefes Alamıyoruz” sloganıyla İstanbul, Ankara ve İzmir’de polis şiddeti ve engellemeleri protesto etti.

SOYLU VE MHP’NİN AÇIKLAMALARI

Basın kartı alabilmeyi siyasi saiklere göre belirlenmiş keyfi ve muğlak koşullara bağladığı gerekçesiyle eleştirilen yeni Basın Kartı Yönetmeliği bu dönemde yürürlüğe girdi.

Raporda siyasilerin demeçlerine de yer verilirken, özellikle İçişleri Bakanı Süleyman Soylu ve iktidar ortağı Milliyetçi Halk Partisi (MHP) yetkililerinin gazete ve gazetecileri hedef alan çok sayıda açıklamaları gazetecilerin güvenliğine yönelik endişeleri artırırken sansür ve oto-sansür ortamının derinleşmesine de katkıda bulunduğu ifade edildi.

RTÜK VE BİK’İN SİYASİLEŞEN UYGULAMALARI

Rapor, kanuna göre tarafsız medya düzenleme kurumları olan RTÜK ve BİK tarafından mayıs ve haziran aylarında verilen cezaların yine hükümete muhalif kuruluşları hedef aldığını gösteriyor. Halk TV, KRT TV ve FOX TV, RTÜK tarafından idari para cezalarına çarptırılırken Evrensel gazetesine de BİK tarafından beş günlük ilan cezası kesildi. Böylece resmi ilan yayımlama hakkı Eylül 2019’dan beri BİK kararıyla durdurulan Evrensel’in toplam ilan cezası 103 güne yükseldi.

Rapora göre, ceza kararlarında muhalif medya kuruluşları hedef alınırken son dönemde ortaya çıkan rapor ve veriler bu iki kurumun ellerindeki imkanları kullanarak hükümet yanlısı yayın yapan medya kuruluşlarını ise ödüllendirdiğini ortaya koyuyor. (MEDYA SERVİSİ)

Meslek örgütleri: Basın Bayramı kutlayacak halimiz yok

Türkiye Gazeteciler Cemiyeti: Gazetecilere yönelik saldırı kabul edilemez, kınıyoruz

RTÜK'ten "yerli ve milli medya" çıkışı