Af Örgütü: Covid-19 aşı şirketleri, insan hakları krizini körüklüyor

Uluslararası Af Örgütü tarafından bir rapor ve açıklama yayımlayarak, Covid-19 aşı dağıtımının idaresini elinde bulunduran altı şirketi, benzersiz bir insan hakları krizini körüklemekle suçladı. Af Örgütü fikri mülkiyet haklarından feragat etmeyi ve aşı teknolojisini paylaşmayı reddeden bu şirketlerin yoksul ülkelere aşı ulaştırmaya öncelik vermediğini belirtti.

Uluslararası Af Örgütü, Çift Doz Eşitsizlik: İlaç şirketleri ve Covid-19 aşı krizi başlıklı yeni raporunda, milyarlarca insanın kaderini elinde tutan AstraZeneca, BioNTech SE, Johnson & Johnson, Moderna, Novavax ve Pfizer şirketlerini değerlendirdi. Rapor, insan haklarına saygı göstermekte yetersiz kalan ilaç sanayisine ilişkin iç karartıcı bir tablo çiziyor.

Uluslararası Af Örgütü Genel Sekreteri Agnès Callamard şunları söyledi: 

“Düşük gelirli ülkelerin birçoğunda sağlık çalışanları ve risk altındaki kişiler bile aşılanmadı. Bir yanda bu devasa eşitsizlikler yaşanırken, diğer yanda BioNTech, Moderna ve Pfizer 2022 sonunda toplam 130 milyar Amerikan Doları kazanmış olmayı planlıyor. Kâr hiçbir koşulda insan hayatından önce gelmemelidir.”

ALTI ŞİRKET DE İNSAN HAKLARI YÜKÜMLÜLÜKLERİNE UYMUYORLAR

Tüm dünyada uygulanan 5 milyar 760 milyon dozdan %0,3 gibi cüzi bir miktarı düşük gelirli ülkelere gönderilirken, %79’undan fazlası üst-orta ve yüksek gelirli ülkelere gönderildi. Aşıların küresel çapta adil dağıtımını amaçlayan COVAX Girişimi’nin, önceliklendirme ve işbirliği yapma çağrılarına rağmen, değerlendirilen şirketlerin bir kısmı, aşı istiflediği bilinen ülkeler için aşı depolamaya devam etti.

Raporun diğer bulguları arasında şunlar yer alıyor:

• Pfizer ve BioNTech bugüne kadar yalnızca İsveç’e, düşük gelirli diğer ülkelerin toplamına verdiğinden dokuz kat daha fazla aşı verdi ve bu miktar bugüne kadarki üretiminin %1’inden daha azına karşılık geliyor. Yüksek fiyatlar, iki şirketin 2022 sonu itibariyle 86 milyar Amerikan Dolarının üzerinde kâr etmeyi amaçladığını gösteriyor.
• Moderna bugüne kadar düşük gelirli hiçbir ülkeye bir tek doz bile aşı göndermedi, ürettiği aşıların sadece %12’sini düşük-orta gelirli ülkelere verdi ve 2022’ye kadar COVAX için aldığı siparişlerin büyük çoğunluğunu teslim etmeyecek. Daha yüksek fiyatlar, şirketin 2022 sonu itibariyle 47 milyar Amerikan Dolarının üzerinde kâr etmeye hazırlandığını gösteriyor.
• Johnson & Johnson dünyanın tek doz uygulanan tek aşısını geliştirdi ve aşıları maliyetine satıyor; ancak 2022’ye kadar COVAX ve Afrika Birliği’ne taahhüt ettiği aşıların büyük çoğunluğunu teslim etmeyecek. Şirket aynı zamanda milyonlarca doz daha üretmeyi teklif eden Kanadalı bir üreticiye ruhsat vermeyi reddetti.
• Astrazeneca en çok aşıyı düşük gelirli ülkelere gönderdi, aşıları maliyetine satıyor ve diğer üreticilere bazı gönüllü ruhsatlar veriyor. Fakat şirket, bilgi ve teknolojisini DSÖ girişimleriyle açıkça paylaşmayı reddetti ve Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması’ndan Feragat önerisine karşı çıktı.
• Novavax aşısı henüz kullanım onayı almadı; ancak şirket mevcut durumda üretiminin neredeyse üçte ikisini COVAX’a sağlamayı planlıyor. Buna karşılık, diğer şirketler gibi Novavax da bilgi ve teknolojisini paylaşmayı reddetti ve Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması’ndan Feragat önerisine karşı çıktı.

100 GÜNLÜK GERİ SAYIM

Agnès Callamard, “Bugün itibariyle yıl sonuna 100 gün kalıyor. Devletleri ve ilaç şirketlerini gidişatı büyük ölçüde değiştirmeye ve bugünden başlayarak düşük ve düşük-orta gelirli ülkelere 2 milyar aşı göndermek için gerekli tüm adımları atmaya çağırıyoruz. Hiç kimse bir yıl daha ızdırap çekmemeli ve korku içinde yaşamamalıdır” dedi.

Uluslararası Af Örgütü bugün, raporun yayımlanmasıyla aynı anda, Dünya Sağlık Örgütü ve İnsan Hakları Yüksek Komiseri’nin de desteğiyle, devletlerden ve büyük ilaç şirketlerinden hesap sormayı amaçlayan bir kampanya başlatıyor. 

100 Günlük Geri Sayım: 2 Milyar Covid-19 Aşısı Hemen Şimdi! başlıklı kampanya, Dünya Sağlık Örgütü’nün yıl sonu itibariyle düşük ve düşük-orta gelirli ülkelerin nüfusunun %40’ını aşılama hedefine ulaşılmasını talep ediyor. Devletlere, atıl durumda olan yüz milyonlarca doz aşı fazlasını acilen dağıtma; aşı geliştiren şirketlere ise üretilen dozların %50’sinin bu ülkelere gönderilmesini sağlama çağrısı yapıyor. Devletler ve büyük ilaç şirketlerinin mevcut gidişatı sürdürmesi halinde Covid-19’un sonu yakın görünmüyor. (HABER MERKEZİ)

Araştırma: Kovid-19 aşıları güvenli ve etkili

AB'de kullanılmayan yaklaşık 4 milyar avroluk Kovid-19 aşısı çöpe atıldı

Koronavirüsün yeni varyantı "BA.2.86" İsrail'de de tespit edildi

Pandemi döneminde 290 bin fazladan ölüm yaşandı | “Verileri gizleyerek üç yıl insanların ölümünü izlediler”