Çukurova'da "Emek Romanları Sergisi ve Emek Romanları" paneli düzenlendi

Çukurova Belediyesi Orhan Kemal Kültür merkezinde gerçekleşen "Emek Romanları Sergisi ve Emek Romanları" panelinin moderatörlüğünü İnci Gedikoğlu yaptı. Panele konuşmacı olarak; Türkiye Yazarlar Sendikası yönetim kurulu üyesi yazar Tahir Şilkan ve gazeteci yazar Mazlum Vesek katıldı.

Romancılığın bizde Tanzimat’tan sonra başladığını söyleyen Tahir Şilkan, romanın 150 yıllık bir geçmişi olduğunu hatırlattı. İlk romanlarımızda çeviri romancılığının etkisi olduğunu belirtti. O dönemdeki yazarların Fransızca bildiğini ve esas olarak Fransız romancılığının taklidi eserler verdiğini aktaran Şilkan, “Daha sonra bu durum değişiyor. Halid Ziya Uşaklıgil’in çok güçlü bir roman tekniği bilgisi var, Aşkı Memnu, Mai ve Siyah, Kırık Hayatlar, Nesli Ahir gibi günümüzde de okunan başarılı romanlar yazmış. O dönem romancılığımızı temsil eden yazarları Halide Edip Adıvar, Hüseyin Rahmi Gürpınar, Mehmet Rauf, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Reşat Nuri Güntekin’i sayabiliriz” dedi.

EMEKÇİLERİ KONU EDEN İLK ESERLER…

İlk kez hayatı üreten emekçileri 1909 yılında genç yazar Refik Halid Karay’ın Hakkı Sükut (Sus Payı) öyküsünde yer verdiğini belirten Şilkan, kitabın, Bursa’da bir ipekböceği fabrikasında üretimin sonucu olarak zehirli gazları soluyan her ulustan gencecik işçi kızların art arda ölümünü anlatılıyor. Birkaç yıl sonra Bursa’da işçi kadınların direniş haberleri duyuluyor. Sadri Ertem’in Çıkrıklar Durunca isimli romanı, ülkemizdeki çıkrıklarla gerçekleşen üretimin, İngiltere’den gelen manifaktür kumaşlar sonrasında durması olgusunu hikaye eder. 

Sadri Ertem’in ‘Çıkrıklar Durunca’ romanından sonra Mahmut Yesari’nin ‘Çulluk’ romanında ilk kez işçilerin hikayesi anlatılır. İkinci Dünya Arifesi dönemde, Cevdet Kudret’in Sınıf Arkadaşları, Havada Bulut Yok, Reşat Enis’in Afrodit Buhurdanında Bir Kadın romanından sonra bu kez Reşat Enis’in Çukurova’da tarım emekçilerini anlatan Toprak Kokusu romanı yayınlanır. Yaşar Kemal’in Toprak Kokusu’nun 1990’lı yıllardaki yeni baskısına yazdığı önsözde yaptığı belirleme önemlidir. “…Bu kaynaşan, Anadolu’nun yüreğinin attığı yeri, Çukurova’yı ilk o dile getirdi ve ondan sonra gelenlere bir çığır da olsa yolu o çizdi…”

ORHAN KEMAL FABRİKA HAYATINI İŞÇİLERİN YAŞAMINI ANLATTI

Orhan Kemal’in fabrika hayatını, işçilerin örgütlenmesini, çok yönlü mücadelesini çok iyi anlattığını belirten Şilkan, “Orhan Kemal’in Çukurova’da tarım ve fabrika emekçilerini, ırgatları anlattığı romanlarını; Cemile-Dünya Evi-Vukuat Var-Hanımın Çiftliği-Kanlı Topraklar-Eskici ve Oğulları-Murtaza ve Bereketli Topraklar Üzerinde sayabiliriz. Orhan Kemal’in muhteşem romanı Bereketli Topraklar Üzerinde de vurguladığı üzere, bereketli Çukurova emek sömürüsünün de en yoğun yaşandığı coğrafya. Tarım ve tarıma dayalı dokuma, iplik sanayinin merkezi olan Çukurova 1970’lere kadar her yıl on binlerce amele, ırgat ve işçinin çalışma yapmak için, umutla geldikleri yer. Ağaların işçi sömürüsü çok çarpıcı anlatılır. Bu romanlarda patronların örgütlü olmasına karşın, işçilerin örgütsüz olmaları gerçeğidir. İşçiler, haklarını savunacak sendikalardan, birlikten yoksundur. Çaresizdir, yaşananları kader olarak kabul etmektedir. Nazım Hikmet’in ‘Kan Konuşmaz’, Cevdet Kudret’in ‘Karıncayı Tanırsınız’, Reşat Enis’in ‘ Sarı İt’, Hakkı Özkan’ın ‘Grevden Sonra’, Fakir Baykurt’un ‘Kara Ahmet Destanı’, Nejat Elibol’un ‘Direnen Haliç’ gibi eserler işçi ve emekçilerin yaşamını ve mücadelesini anlatır. Yaşar Kemal’in ‘Hüyükteki Nar Ağacı’ ile başlayan Binboğalar Efsanesi İle süren Kalekapısı ve Akçasazın Ağaları romanları Çukurova’daki emek ve işçi dünyasını anlatan çok başarılı romanlar.
Şilkan, bugün de emeğin dünyasını, işçileri yazacak romancılara ihtiyaç olduğunu söyledi. Bütün zenginlikleri üreten işçilerin bizler için bunu üretirken madende, fabrikada öldüğünü, sakat kaldığını söyledi. Şilkan işçilerin hayatının anlatılmayı, romanlaştırmayı hak ettiğini söyledi.
Mazlım Vesek’de 4. Orhan Kemal edebiyat günleri kapsamında Tahir Şilkan ile birlikte hazırladıkları ‘Emek romanları sergisi hakkında bilgi verdi. Vesek, emek romanları sergisine koydukları kitaplarının kapaklarını sinevizyon eşliğinde göstererek bunlarla ilgili bilgileri izleyicilerle paylaştı. (Adana/EVRENSEL)