Kuzey İrlanda’da hükümete ‘Birlik’çi engeli

Arif BEKTAŞ
Londra

5 Mayıs’ta Kuzey İrlanda'da yapılan seçimler sonrası dün bir araya gelen milletvekilleri meclis başkanını seçecekti. Fakat Demokratik Birlik Partisi (DUP) meclis başkanının seçilmesine engel koydu.

10 Nisan 1998 yılında, Birleşik Krallık, İrlanda Cumhuriyeti ve Kuzey İrlanda arasında yapılan “Kutsal Cuma Anlaşması”na göre, en büyük ulusalcı parti ile en büyük birlikçi parti hükümeti kurup eşit yetkiye sahip olacaktı. Birinin onayı olmadan, diğerinin hükümeti kurma yetkisi olmayacaktı. Bu yüzden DUP, İrlanda Cumhuriyeti ile birleşme hedefi olan Sinn Fein’in birinci parti olmasına rağmen hükümeti kurmasına engel oluyor. Kurulamaması durumunda 6 ay sonra tekrar seçime gidilecek.

BREXIT ANLAŞMASINI SEBEP GÖSTERDİ

DUP lideri Jeffrey Donaldson, başından beri Brexit anlaşmasındaki Kuzey İrlanda’ya özgü yapılan protokole karşı çıktıklarını ve Sinn Fein ile kurulacak hükümetin Kuzey İrlanda’nın İrlanda Cumhuriyeti’ne bağlanmasının adımlarının atılacağını belirterek, hükümetin kurulmasına engel olduklarını öne sürdü. AB ile Birleşik Krallık arasında imzalanan Brexit anlaşmasının Kuzey İrlanda protokolünde, Kuzey İrlanda ile İrlanda Cumhuriyeti arasındaki ticari ilişkilerin aynı kalmasını sağlamış ve Britanya adası ile Kuzey İrlanda arasındaki İrlanda Denizi AB sınırı olarak belirlenmişti. Bu protokole karşı çıkan DUP, AB ile Birleşik Krallık arasında imzalanan anlaşmanın bu metninde değişiklik yapılmasını istiyor.

JOHNSON KUZEY İRLANDA’YA GİDİYOR

Seçim sonuçlarını alır almaz, Birleşik Krallık Kuzey İrlanda Bakanı Brandon Lewis Kuzey İrlanda’ya gitti. Birkaç gün partiler arası mekik dokuyan bakan anlaşma sağlayamadan geri Londra’ya döndü. Bu sefer Başbakan Boris Johnson Kuzey İrlanda’ya gidecek. DUP’yi ikna etmeye çalışacak Johnson’ın, DUP’nin bazı isteklerini de yerine getirmesi bekleniyor. Kuzey İrlanda tarihinde ilk kez ulusalcı-özgürlükçü bir parti birinci parti olarak meclise girdi. Sinn Fein toplam 27 milletvekili çıkartırken, yıllardır birinci parti olan DUP 25 milletvekili çıkarabildi. Kuzey İrlanda Protokolüne onay veren partilerin çıkardığı milletvekili sayısı 53 iken, buna karşı çıkan milletvekillerin sayısı sadece 37. Ama buna rağmen, Kutsal Cuma Anlaşması gereği Sinn Fein hükümeti kurma yetkisine sahip değil. Jonhson’ın ziyaretinde Kutsal Cuma Anlaşması’nın bu maddesinin de masaya yatırılması bekleniyor.