Bir mülkiye geleneği: İnek Bayramı 

Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi öğrencisi

İnek Bayramı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesinde veya diğer adıyla Mülkiye’de, 1930’lardan beri kutlanmakta olan ve öğrenciler tarafından hazırlanan bir şenliktir. Bayram yürüyüşünde de gezdirilen İnek, Mülkiye hocalarından olan siyaset bilimci Bahri Savcı’ya göre “çalışkan bir öğrenciyi simgelediği gibi toplumsal olaylarla, dünya ile hiç ilgisi olmayan ‘bön’ bir tipi de sembolize ediyor”. Bu şenlik geleneksel bir hale gelmiş hatta kampüsün dışına çıkarak Cebeci halkının da katıldığı bir oluşuma dönüşmüştür. Bu şekilde İnek Bayramı, izleyiciler ve kortejler halinde kutlanmaya başlamıştır. Yürüyüşün yanında spor turnuvaları, konserler de kutlamaların içindedir. İnek Bayramı’nı özel ve bu kadar önemli kılan tarafı ise İnek Duası ve bölümlerin yazdığı fermanlardır. Dua, imam kostümlü bir öğrenci tarafından okunur ve fermanlar da bölümlerin seçtiği konsepte göre küçük bir mizansen ile okunur. Duanın ve bölüm fermanlarının içeriği, genellikle ülke gündemine dair olmak üzere güncel duruma ve okul içindeki olaylara dönük eleştirilerdir. Bu olaylara karşı tepkilerini genelde hicivle gösterirler. İnek Bayramı bu açıdan öğrencilerin sözlerini açıkça ve özgürce söyleyebildikleri bir alandır. Özellikle devlete memur yetiştirme amacıyla kurulan ve bürokrasi mantığıyla hareket eden bir kurumda hiyerarşi gözetmeksizin düşüncelerini ifade edebilmek, öğrencilerin söz hakkı açısından büyük önem taşır.

KUTLAMALAR VE YASAKLAR

İnek Bayramı kutlamaları, farklı dönemlerin olayları ve baskılar yüzünden gerek yasaklandığı gerek sansüre uğradığı için her zaman istikrarlı biçimde ilerleyemedi. Örneğin 1970’lerde dönemin siyasi koşulları nedeniyle kitleden kopuk şekilde kutlanmaya başlamıştır. Şimdilerdeise, daha önceki yıllarda yaklaşık bir hafta sürmekte olan İnek Bayramı’nın süresi kısaltılmış ve iki güne düşürülmüştür. Öğrenci dışındaki halkın katılımı yasaklanmış hatta mezun öğrencilerin dahi girmesi kısıtlanmıştır. Böylece İnek Bayramı birçok açıdan daraltılmıştır. 2016’da ise Mülkiye İmamı’nın, İnek Duası okuduğu görüntüler sosyal medyada gündem olmuştur. Muhafazakâr kesim, dini ve kutsal değerlerle dalga geçildiğini öne sürerek bu duruma tepki göstermişlerdir. Bunun üzerine o zamanki Ankara Üniversitesi rektörü Erkan İbiş, kutlamaları yasaklama kararını bildirmiştir. Ancak bu yasağa rağmen İnek Bayramı kutlamaları devam etmiştir. Son yıllarda imamın çıkması yasaklandığı için imamın yerini filozof almış ve İnek Duası’nın adı İnekname olarak değiştirilmiştir. 2020-2021 yıllarında da pandemi yüzünden okulların da online eğitim vermesi nedeniyle SBF’de İnek Bayramı yapılmamıştır. İnek Bayramı, yönetimin ve fakülte hocalarının mizahi bir üslupla eleştiren sosyal ve kültürel bir etkinliktir. Ancak buna dahi tahammül edemeyen yönetim ve dinci- gericiliği örgütleyen egemen sınıflar, öğrencilerin söz hakkını ellerinden almakla beraber sosyal hayatlarına ve eğlencelerine müdahaleden de çekinmiyorlar. 

2022 İNEK BAYRAMI

Bu sene İnek Bayramı, 12-13 Mayıs tarihlerinde kutlandı. Kalabalık ve coşkulu bir katılım boy gösterdi. Bu sene yasaklanmış olmasına rağmen kürsüye İmam çıkarıldı ve dua okundu. duanın ve bölüm fermanlarının içeriğinde kadınların, LGBTİ’lerin, gençlerin, mültecilerin sorunlarından ve bu sorunların yönetimle, sistemle ilgili olduğundan bahsedildi. Emperyalist ülkelerin çıkarları uğruna çıkan savaşların dünyada yarattığı yıkımlardan, tek adam rejiminden, burjuva muhalefetten, hukukun ve eğitimin yozlaşmasından bahsedildi, barış akademisyenleri anıldı. Siyasal Bilgiler Fakültesinin seçilmiş değil atanmış olan dekanı, baskıcı yönetimi dolayısıyla eleştirildi. İmam’ın sahneye çıktığını gören SBF dekanı alanı terk etti. İmam’ın çıkması nedeniyle bayram bu sene de “İslam’a hakaret” gerekçesiyle gerici odaklar tarafından hedefe konuldu. Hatta dua okunduğu sırada okuldaki bazı öğrenciler sözlü saldırıyla, hakaretle bayramı bozmaya uğraştılar. Ancak okulun çoğu öğrencisi İmam’ın çıkışını ve İnek Bayramı’nı büyük bir coşkuyla kutladı. Dua kısmında hicvin, mizahın ve ifade özgürlüğünün öne çıkarılması bu bayramın sadece festival veya kutlamadan ibaret olmadığını işaret ediyor.

Bayramın ikinci gününde ise öğrencilerin coşkusuna karşılık Mülkiye’nin geleneğini ve geleceğini tahrip etmeye çalışan gerici kesimler, sosyal medyada yürüttükleri linç hamlelerini fakültenin önünde toplanmaya yönelterek bayramı yok saymaya çalıştılar. Öğrencilerin demokratik ve özgür alanlarına karşı her türlü gericiliği üreten bu kesimler, iktidarla olan işbirliğini tekrar ortaya sermiş oldu. Kampüs önünde yapılan açıklamanın üzerinden iki gün sonra Rektörlük “fakültemiz ve üniversitemiz ilkeleri ile bağdaşmayan ve asla tasvipedilemeyecek” diye andığı İnek Bayramı’nın karşısına disiplin soruşturmasını ve adli işlemleri çıkardı. Oysa Siyasal Bilgiler Fakültesinin ilkeleri; öğrencilerin sorunlarına karşı çıkardığı ortak sesinde, memleketin gidişatına sessiz kalmayan gençlerin taleplerinde var olur. 

İnek Bayramı yıllardır, tek bir güruhun değil de birçok problemi paylaşan öğrencilerin sözünü söyleyebildiği bir yer olmaya devam ediyor. Gitgide öğrencilerin düşüncelerini ifade edebildiği alanları kısıtlayan iktidar ve dayandığı sistem, söz söylenen alanları kapatmaya çalışıyor ve buna karşı sözlü ve fiziksel saldırıları örgütlüyor. Ancak sorunlarını açıkça ve korkmadan ifade edebilenler olduğu sürece yaratmak istedikleri baskıcı ortamı ve alanları kaybedecekler.