Koruma altına alınan kilise korumasız

Özkan ZÜLFİKAR
Elazığ

Tarihi 6. yüzyıla uzanan bir manastır Khule. Efesli Jan’ın 688 yılında yazdığı “Doğulu Azizlerin Yaşamı”adlı kitapta “Hula” olarak bahsedilir. Khule (Khulevank) adını sonraki yıllarda alır. Manastır 15. yüzyılda önemli bir yazıhane haline gelir. Manastırın Başpiskoposu Büyük Kevork’un 1443’te kaleme aldığı el yazması kitapta, Timurlenk döneminde manastırın terk edildiğinden, daha sonra rahiplerin burayı restore ettiğinden bahsedilir. İçerisinde bulunan Surp Kework Kilisesi ise günümüze kadar ulaşmış bir yapı. Kilise, Elazığ’ın merkez mahallelerinden biri olan Şahinkaya’da. Kültür varlığı olarak tescillenmiş kilise yok olma tehlikesiyle karşı karşıya. 

"KİLİSE KENT KÜLTÜRÜNE KAZANDIRILSIN"

Kilisenin restore edilip kent kültürüne kazandırılması gerektiğini belirten mahalle sakinleri eskiden kilisenin kocaman bir bahçesinin olduğunu etrafının ormanlık alanla kaplı olduğunu şimdilerde ise sadece duvarlarının kaldığını söylüyorlar. İzinsiz kazılar yapıldığını, defineciler tarafından yağmalandığını da ekliyorlar.

"KADERİNE TERK EDİLMİŞ DURUMDA"

Kilisenin korunması için çok uğraştıklarını ancak kiliseye sahip çıkılmadığını aktaran mahalle muhtarı Hıdır Şahin, “Gece, gündüz nöbet tuttuğum oldu. Zaman zaman jandarma da gelir kontrol ederdi. Ama maalesef sahip çıkan yok. 2018’de kilisenin yüzde sekseni duruyordu. Söylentiye göre yine aynı yıl pikaba halat bağlayıp duvarını yıktıklarını işittik. Bu bir söylenti ama bahsedilen duvar yerinde değil. Yüz yıllar boyunca yıkılmamış duvar bir anda yıkılmaz diye düşünüyorum. Geçen sene belediye başkanı ziyaret etti. ‘Burayı geliştireceğiz’ dedi ama hâlâ bir şey yok. Eskiden otobüslerle turistler gelirdi. Dua edilir, mum yakılır, fotoğraflar çekilirdi. Şimdi ise kilise kaderine terk edilmiş durumda” diye konuştu.

"KİLİSE GÖZ GÖRE GÖRE YOK OLUYOR"

Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma (ÇEKÜL) Vakfı Elazığ Temsilcisi Mustafa Balaban da anıtsal yapının gözler önünde yok edildiğini vurgulayarak, yapı için 20 yıldır çok sayıda açıklamanın yapıldığını ancak bunların karşılık bulmadığını belirtti. Balaban, “Çok sayıda gazete ve dergide araştırma konusu oldu. Bölgemizin en nitelikli anıt yapılarından biri tüm uyarılarımıza, feryatlarımıza rağmen tahrip oluyor. Bu kentin ilgili tüm kurumları bu konuda görevlerini yerine getirmiyor. 2863 sayılı kanunun açık hükümlerine rağmen tescilli bir kültür varlığımız adeta yok olmaya terk edilmiş durumda. Bu kayıp Elazığ’ın eksiği olarak tarihe geçecektir” dedi.

BELEDİYEDEN GERİ DÖNÜŞ OLMADI

Elazığ Belediyesi tarafından koruma altına alınan kilise için onarım kararı alınmış. Bunun için belediye ile görüşmek istedik, “Size döneceğiz” dediler. Yaklaşık üç hafta boyunca bekledik ama bir dönüş olmadı. 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’na göre koruma altına alınmış bu yapı hakkında görüş vermeyen Elazığ Belediyesi, kilisenin tamamen yıkılıp, yok olmasını mı bekliyor? Elazığ İl Kültür ve Turizm Müdürlüğünün de görüş vermediğini de eklemiş olalım.