Uzm. Psikolog Cengizeroğlu: Öncelik temel ihtiyaçların karşılanması

Özgür ÇAMOĞLU
Antep

Maraş merkezli 10 ili etkileyen depremler çocukları ve yetişkinleri farklı şekillerde etkiledi. Sürece iki şekilde müdahaleyle yaklaşılabileceğini ifade eden Uzman Psikolog İlkay Cengizeroğlui önceliğin temel ihtiyaçların karşılanması olduğunu ifade etti.

Bu süreçte yaklaşım nasıl olmalı? Devletin ilk rolü ne olmalı?

Sürece iki şekilde müdahaleyle yaklaşılmalı. Birincisi; akut duruma müdahale dediğimiz, psikolojik ilk yardım. Bu aşamada var olan durumu normalleştirme müdahalesi yapılıyor. İlk anda bir kriz aşaması var. Travma diyemiyoruz çünkü travma sonra gelen bir süreç. Kriz yaşıyoruz, doğal bir afet ve akabinde bir kriz. Kriz sürecinde insanlar olağan hayat akışı dışında bir yaşantıya evrilirler, normal yerde uyuyamıyorlar, normal beslenemiyorlar gibi. Bu da insanları farklı farklı etkiliyor. Bir sonraki aşama temel ihtiyaçların karşılanması aşaması. Temel ihtiyaçlar karşılanmadan biz sahaya inip müdahale edemeyiz çünkü travmanın birinci kuralı şu; travma devam ederken travmaya müdahale edemeyiz. Şu an travma devam ediyor bizim şu anda müdahale etme şansımız yok, önce devlet temel ihtiyaçları gidermeli. Mesela kişi üzerinde yıkılan evler travmatikse, bu durum değişmeden buna müdahale edemeyiz. Şu an yapmaya çalıştığımız şey insanların hayatını stabil hale getirmek. İlk müdahale beslenme, barınma ve düzenin oluşturulması; bu üç şey oluştuktan sonra kişiler stabil hale gelmeye başlıyor. Sonrasında ise kriz aşamasına geçiyoruz.”

Oluşan yıkımlardan dolayı güvenli alanlarda da binalara girmekten korkan ve endişelenen depremzedeler var, bunlar nasıl aşılabilir?

Eve girmek istemeyen benim de çevremde insanlar var. Burada yapılması gereken, o olmadan evi normalleştirmek. Yani, kısa süreli giriş çıkışları sağlamak, kademeli olarak. Eve giremiyorsa, önce giriş bölümüne girmeye başlar. Oradaki korkusunu yenmeye başladığında bir sonraki basamak, bir sonraki basamak. Çünkü gerçekten içeri girememek kendileriyle ilgili bir problem. Giremiyorlar.

Depremden en çok etkilenenler de çocuklar. Onlar için ne önerirsiniz?

Çocukları biraz hareketlendirmemiz lazım. Bu tip durumlarda çocuklar üzerinde çok stres oluşuyor ve bu stresin bir şekilde atılması lazım. Oyunlar burada çok önemli. Bedensel aktivitelerin çok yoğun olduğu oyunlar ve etkinlikler hazırlıyoruz. İnsanlar, böyle durumlarda savaş ya da kaç tepkisi verirler. Stres hormonları artar, vücut kitlenir kalır. Var olan hormonlar kaslara gider ama hareket edemezsiniz. Hareket burada, kişileri rahatlatan bir şey.