23 Mart 2023 10:48

Maraş, bahtı gara Maraş

Bahtı “garadır” Maraş’ın. Hatta sadece bahtı “gara” olmakla kalmaz Maraş’ın adına da eklenir yasın rengi olan “gara” ve kahramanlığından önce Garamaraş olarak bilinir.

Ahir Dağından Maraş ın görünümü.

Ahir Dağından gözünün feri sönmüş Maraş’ın görünümü | Fotoğraf: Psikolog Gülşah Sayalı

Halis Ulaş
  • halisulas@yahoo.com
Halis Ulaş

“Maraş Maraş da derler
Bu nasıl Maraş?
Al kızıl kan içinde can veren kardaş
Bizim eller kırçıllıdır geçilmez
Yollar çamur kurusun da gidelim
Ufak taşınan da bina yapılmaz
Bir ben ölmeyinen Maraş yıkılmaz
Kardaş kalk gidelim, yoldaş kalk gidelim
Yollar çamur kurusun da gidelim
Lale sümbül büyüsün de gidelim”

Yukarıdaki sözler İbrahim Tatlıses’ten Nuri Sesigüzel’e, Seyfettin Sucu’dan Kazancı Bedih’e kadar birçok sesin havalandırdığı, havalandırmakla da kalmayıp ciğerimize sapladığı bir uzun havaya aittir. Uzun hava kayıtlarda anonim geçmektedir. Anonimliği, tıpkı hikayesinin çokluğu gibi, kimsesizliğinden değil hepimizin nefesinden beslendiğindendir. Uzun havada geçen Maraş’ın kırçıllığı, yollarının çamuru, ufak taşla bina yapılmaması, ölüm ve göç sözleri türkünün sırtına yüklendiği onca hikâyeye bir tane daha ekledi. 6 Şubat 2023 günü Kahramanmaraş merkezli depremlerin hikayesini...

Bu deprem binlerce yıllık tarihe sahip Maraş ya da Asur yazıtlarında geçen adıyla Markas’ın tarihindeki ne ilk depremdir ne de son deprem olacaktır. Kayıtlara geçmiş Maraş merkezli en büyük depremlerden biri 1114 tarihlidir. XII. Yüzyılda yaşamış Ermeni tarihçi Edessalı Matthew’in kayıtlarına göre bu depremde Maraş yerle bir olmuş ve sadece Maraş’ta 40 binden fazla insan yaşamını yitirmiştir.

Maraş benzer kaderi 1513, 1544 ve 1795 yıllarında da yaşamıştır. Maraş’ın tutmakla bitmez bir yası vardır. Bu nedenle de bahtı “garadır” Maraş’ın. Hatta sadece bahtı “gara” olmakla kalmaz Maraş’ın adına da eklenir yasın rengi olan “gara” ve kahramanlığından önce Garamaraş olarak bilinir. Coğrafya kader midir bilmem ama kader bile olsa bu durumu kedere çevirmek konusunda bir ustalığımız olduğu kesin.

Maraş tarih boyunca depremlerden ders çıkarır. Yıkılan bölgelerden uzaklaşıp sırtını Ahir Dağına dayar. Ancak gel zaman git zaman rant kapıyı çalar ve toprağın altına gömülü Garamaraş’ın üstü yeniden imara açılır. Hem de halen bölgede adında Garamaraş’ı hatırlatacak “Kara Ziyaret”, “Karacasu” gibi yer isimleri olmasına rağmen. Bu Garamaraş neresi diye sorarsanız hemen söyleyeyim 6 Şubat 2023 günü gerçekleşen depremlerde Maraş’ta en fazla yıkımın ve ölümün gerçekleştiği Dulkadiroğlu ilçesidir. Ne ilginçtir ki Dulkadiroğlu 12 Kasım 2012 tarihinde TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile Kahramanmaraş merkez ilçesinin ikiye bölünmesi sonucu ilçe olmuştur.

6 Şubat depremlerinin üzerinden 45 gün ve 45 gece geçti. Maraş’ın gözünün feri halen sönmüş durumda. Ahir Dağının eteklerinden şehre baktığınızda Maraş’ın parlak ışıkları yerini halen enkazı kaldırılmamış binalara, adeta fay hatlarının yeryüzündeki izlerini bedeninde taşıyan yorgunluktan dizleri titreyen yüksek katlı binalara, Maraş’ın kırçıllı havasının ayazına ve yağmuruna ve sokak lambalarının loş ışıklarına bırakmış.

Peki o loş sokak lambalarının ısıtamadığı çamurun içerisindeki çadır kentlerde yaşamaya çalışan yaslı insanların gözünün feri… O fer geri gelir mi? Onca ölüme, onca acıya, onca çığlığa, onca gözyaşına, onca kırılmışlığa, onca yoksunluğa rağmen o fer geri gelir mi? Ya da daha doğru soru nasıl geri gelir?

Millî mücadele döneminde Fransız işgaline karşı başlattığı mücadele ile Maraş dünyada ''kendi kendini kurtaran tek şehir'' unvanını alır. Bu mücadeleden sonra TBMM tarafından kente bir yazı gönderilir. Yazıda milli mücadeleye katılanların isimleri istenir. Yazının ellerine geçmesinin ardından şehrin ileri gelenleri bir toplantı yapar. Yapılan toplantı sonrası “Maraş’ta milli mücadeleye katılmayan tek bir fert bile yoktur. Eğer bir takdir verilecekse Maraş halkı mükafatlandırılmalıdır” denilerek TBMM'den gelen yazıya yanıt verilir. Yazı sonrası 5 Nisan 1920 tarihinde Maraş'a İstiklal Madalyası verilir. Ayrıca 7 Şubat 1973 tarihinde de Maraş TBMM tarafından kahramanlık payesi ile ödüllendirilir ve Maraş’ın adı artık Kahramanmaraş olur.

İşte millî mücadele döneminde kendi kendini kurtaran o Maraşlıların artık takati kalmamıştır. Sadece Maraşlıların mı?  Hataylıların, Malatyalıların, Adıyamanlıların, Şanlıurfalıların, Kilislilerin, Diyarbakırlıların, Adanalıların, Osmaniyelilerin ve Gazianteplilerin de takati yok. Artık aradığımız devletin ulaşılabilir olma vaktidir. Çadırıyla, konteyneriyle; eviyle, barkıyla; eğitimiyle, sağlığıyla ve en önemlisi günahıyla sevabıyla amasız, fakatsız gözünün feri sönmüş insanımızın yanında olmak zorundadır…

Meraklısına not: Maraş Maraş adlı uzun havayı İbrahim Tatlıses yorumuyla buradan dinleyebilirsiniz. 

Reklam
YAZARIN DİĞER YAZILARI
EGE HABERLERİ
Güzelbahçe Emek ve Demokrasi Platformu: Kayyımlar halk iradesine müdahaledir

Güzelbahçe Emek ve Demokrasi Platformu: Kayyımlar halk iradesine müdahaledir

İzmir'de Güzelbahçe Emek ve Demokrasi Platformu, kayyım atmalarına tepki gösterdi, "Halk iradesinin yok sayılmasına karşı mücadeleyi büyüteceğiz” dedi.

Ravago'da patron, işçi kıyımına hazırlanıyor

Ravago'da patron, işçi kıyımına hazırlanıyor

Aliağa OSB'de bulunan Petrol İş'in örgütlü olduğu Ravago'da, CEO satışlardaki düşüşü ileri sürerek işçi kıyımına hazırlanıyor.

İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketi İZFAŞ'a grev kararı asıldı: Emeğimizin karşılığını istiyoruz

İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketi İZFAŞ'a grev kararı asıldı: Emeğimizin karşılığını istiyoruz

İzmir Büyükşehir Belediyesi şirketi İZFAŞ'ta TİS görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine grev kararı asıldı.

Buca Belediyesinde işçiler grev kararını astı

Buca Belediyesinde işçiler grev kararını astı

Buca Belediyesinde toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde anlaşma sağlanamaması üzerine belediye binasına grev kararı asıldı. Uzlaşmaya varılamaması halinde işçiler 12 Kasım’da greve çıkacak.

10 Ekim Ankara Katliamı’nda yitirilenler Ege'de anıldı: Barışa dair umudu diri tutacağız

10 Ekim Ankara Katliamı’nda yitirilenler Ege'de anıldı: Barışa dair umudu diri tutacağız

10 Ekim Ankara Katliamı'nda yaşamını yitirenler katiamın 9’uncu yıl dönümünde Ege kentlerinde anıldı.

KESK İzmir Şubeler Platformu: Eylemlerimizi sürdürmekte kararlıyız

KESK İzmir Şubeler Platformu: Eylemlerimizi sürdürmekte kararlıyız

KESK İzmir Şubeler Platformu, KHK ile ihraç edilen kamu emekçilerinin işe iade talebiyle oturma eylemlerinin 300. haftasında, "Gerekirse bu eylemleri 300 hafta daha sürdürürüz" dedi.

Karşıyaka Belediyesi emekçileri: Almadığımız paranın vergisini ödemek istemiyoruz

Karşıyaka Belediyesi emekçileri: Almadığımız paranın vergisini ödemek istemiyoruz

Geçmişe dönük alacaklarının ödenmesi için 5 gündür eylem yapan Karşıyaka Belediyesinde çalışan kamu emekçileri, "Almadığımız paranın vergisini ödemek istemiyoruz" dedi.

Alacakları ödenmeyen Balçova Belediyesi emekçileri yeryüzü sofrası kurdu

Alacakları ödenmeyen Balçova Belediyesi emekçileri yeryüzü sofrası kurdu

Balçova Belediyesi memurları toplu sözleşmeyle hak kazandıkları ödemelerin yapılamamasına karşı başlattıkları eylemi devam ettirdi. Tüm Bel-Sen üyesi emekçiler belediye önünde yeryüzü sofrası kurdu.

İzmir Sağlık Platformu: "Eziyet Yönetmeliği"ne hayır

İzmir Sağlık Platformu: "Eziyet Yönetmeliği"ne hayır

İzmir Sağlık Platformu, Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan "Aile Hekimliği Yönetmeliği" taslağına karşı yaptıkları açıklamada hekimlerin uğrayacakları hak kayıplarına dikkat çekti.

İZENERJİ işçileri: İkramiyelerimizin gününde ödenmesini istiyoruz

İZENERJİ işçileri: İkramiyelerimizin gününde ödenmesini istiyoruz

İzBB’ye bağlı İZENERJİ’de çalışan işçiler ikramiye ödemelerinde yaşanan gecikme nedeniyle eylem yaptı. İkramiyelerinin ödenmesini isteyen işçiler Egemenlik Evi önünde oturma eylemi başlattı.

Karşıyaka Belediyesi emekçileri: Organize bir şekilde yoksulluğa mahkum ediliyoruz

Karşıyaka Belediyesi emekçileri: Organize bir şekilde yoksulluğa mahkum ediliyoruz

Karşıyaka Belediyesinde çalışan Tüm Bel-Sen İzmir 2 No’lu Şube üyesi emekçiler toplu sözleşmeden doğan geriye dönük alacakları için eylem yaptı.

Bornova Kitap Günleri| Yapay zekânın edebiyat, sanat ve medyaya yansımaları

Bornova Kitap Günleri| Yapay zekânın edebiyat, sanat ve medyaya yansımaları

TYS İzmir Temsilciliği, Bornova Kitap Günlerinde “Yapay Zeka Çağı”nı tartıştı.