İTÜ'lü akademisyenlerden kararname tepkisi: Şehir planlamasına dair bilimsel birikim göz ardı ediliyor
İTÜ Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyeleri ortak bir bildiri yayımlayarak, depremden sonra OHAL kapsamında yapılaşmaya dair çıkarılan kararnameye tepki gösterdi.
Fotoğraf: A.Savin/Wikimedia Commons (Free Art License 1.3)
İStanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ) Mimarlık Fakültesi, Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyeleri ortak bir bildiri yayımlayarak, "Olağanüstü Hal Kapsamında Yerleşme ve Yapılaşmaya İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi"ne tepki gösterdi.
Kararnamenin kısa sürede deprem sonucu ortaya çıkan barınma ihtiyacına yanıt verme hedefine sahip olduğu belirtilen açıklamada, kararnamenin bu yanıyla Türkiye'de köklü bir geçmişe sahip şehir ve bölge planlama bilim alanı ve mesleğinin birikimlerini göz ardı edildiği, daha orta ve uzun vadede büyük sorunlara yol açabilecek bir nitelik taşıdığı vurgulandı.
ORMAN VE TARIM ALANLARI İÇİN TEHDİT
Kararnamedeki maddelerin tek tek değerlendirildiği açıklamada daha önce madencilik faaliyetlerine sorunlu bir şekilde devredilen alanların dahi yerleşmeye açılabileceği, bunun karşılığında bu alanların iki katından az olmamak üzere hazine taşınmazının, orman tesis etmek üzere Orman Genel Müdürlüğü'ne tahsisinin esas alındığı hatırlatıldı. “Hızla tahsis edilmesi mümkün hale gelen bu alanların, mülkiyet haklarının transferinde belirsizlikler yaratılmıştır. Bu kararnameye göre, hızlı tahsis uygulamasıyla düzenlenecek yerleşme ve yapılaşmanın, kamu hak ve kaynaklarının geri dönülmez kaybına neden olacağı öngörülmektedir” denilen açıklamada orman ve mera alanlarında kurulması önerilebilecek yeni yerleşim alanları için gerekli vasıf değişikliği yetkisinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı'na devredilmesinin ekosistem bütünlüğü açısından sorunlar doğurabileceği ifade edildi. Uygulama ile orman alanlarının kaybı yanında, bölgenin tarım varlığında önemli kayıplara yol açabileceği ve yeni ekolojik ve ekonomik risklere neden olabileceğine de dikkat çekildi.
ŞEHİR PLANLAMASININ BİLİMSEL BİRİKİMİNDEN YARARLANILMALI
Kararnamede iskan alanlarında ve mevcut kentsel alanlarda Bakanlıkça onaylanacak plan ve imar uygulamaları beklemeksizin uygulamanın yapılabileceği' ifadesinin yer aldığı hatırlatılan açıklamada, “Planlama, yalnızca jeolojik ve zemin etütlerine gerçekleştirilemez. Kentlerin sadece konuttan ibaret olmadığı; yaşayan ve üreten toplumsal bir ilişkiler bütünü olduğu gerçeğiyle; planlama tüm doğal yapı elemanları (toprak yapısı/verimi, iklim ve meteorolojik özellikler, eğim, sulak alanlar, doğal kaynaklar vb.), sosyo-ekonomik yapı (demografik yapı, istihdam, sektörel yapı, kültürel yapı vb.) ve yapılaşmış çevre (arazi kullanımı, tarihi kent dokusu, sit alanları, altyapı, ulaşım ağları vb.) unsurlarının bir arada değerlendirildiği, bütüncül risk değerlendirmesi yapılarak, kısa-orta-uzun dönem çevresel, toplumsal, kültürel ve ekonomik politikalarla bütün mekânsal stratejileri içeren ve belirtilen konuların uzmanlarından oluşan çok disiplinli bir yapıda yürütülür” denildi. Söz konusu maddenin şehir planlamasına dair bilimsel birikimleri göz ardı ettiği belirtildi.
Açıklamada bu kadar büyük bir alanda geçici ve kalıcı konutlara yönelik yeni yerleşim alanlarının sağlıklı bir şekilde oluşturulmasının planlama, yönetim ve organizasyon ile mümkün olduğu vurgulandı.
Açıklamada şehir ve bölge planlama disiplini evrensel ilkeleri ve ulusal mevzuat dikkate alınarak şu önerilerde bulunuldu:
- İlk aşamada sürdürülmesi gereken çalışma olarak yurttaşlarımızın sağlam, sağlıklı, güvenli ancak geçici barınma alanlarına yerleştirilmesi gerekmektedir.
- Sonraki aşamalarda yeni barınma alanlarının düzenlenmesi ve depremden etkilenen yerleşim merkezlerinin yeniden planlanması çalışmaları, başta yurttaşlar ile meslek odaları ve sivil toplum kuruluşlarının dahil olacağı, katkı koyabileceği bir süreçte bilimsel ilkelere dayalı olarak yürütülmelidir.
- Yeni yerleşim alanlarına yönelik planlamanın sadece konut üretimine indirgendiği bir durumda, kimlik, aidiyet ve belleğin göz ardı edilmesi riskine karşı yaklaşımlar geliştirilmelidir. Her türlü planlama müdahale- sinin yerin anlamını ve toplumun yerle bağını korumaya yönelik hedefe sahip olması önemlidir. Bu yönüyle kültürel mirasın bölgede korunmasını ve devamlılığını sağlayacak politikalar ayrı düşünülmemelidir
- Tüm planlama çalışmalarında ve uygulamalarında afet risklerini azaltma ve gelecek afetlere hazırlığın önceliklendirilmesi gerekmektedir.
Açıklamada son olarak şu çağrı yer aldı:
"İTÜ Şehir Bölge Planlama Bölümü olarak çağrımız, ve Kahramanmaraş Gaziantep depremlerinden etkilenen bölgede kırsal kentsel yerleşimlerin tümü ile yeni yerleşim alanların - toplumsal ve mekânsal adalet, çevresel ve ekonomik sürdürülebilirlik ile adil yönetişim ilkeleri ışığında planlanmasıdır. Bölgede çevresel riskler ve yeni afetler yaratmamak için yurttaşların, sivil toplum örgütlerinin ve ilgili idarelerin yer alacağı katılımcı ve şeffaf bir süreçte, farklı disiplinlerin de yetkinliklerine ve mesleki etik değerlere göre yer aldığı bir kurguda, bilimsel yöntemler gözetilmesi gerektiğini kamuoyuyla ve ilgili idareler ile paylaşırız."
Açıklamada imzası bulunan İTÜ Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü öğretim üyeleri şunlar:
Prof. Dr. Handan Türkoğlu
Prof. Dr. Tüzin Baycan
Prof. Dr. Ferhan Gezici
Prof. Dr. Funda Yirmibeşoğlu
Prof. Dr. Şence Türk
Prof. Dr. Fatih Terzi
Prof. Dr. Aliye Ahu Akgün
Prof. Dr. Kerem Koramaz
Prof. Dr. Hatice Ayataç
Prof. Dr. Elif Alkay
Doç. Dr. Engin Eyüboğlu
Doç. Dr. Ebru Kerimoğlu Doç. Dr. Özhan Ertekin
Doç. Dr. Seda Kundak
Doç. Dr. Zeynep Günay
Doç. Dr. Eda Beyazıt İnce
Doç. Dr. Mehmet Ali Yüzer Doç. Dr. Kerem Yavuz Arslanlı
Doç. Dr. Gülden Demet Oruç Doç. Dr. Başak Demireş Özkul
Doç. Dr. Eda Yücesoy Doç. Dr. Eren Kürkçüoğlu
Dr. Imge Akcakaya Waite
Öğr. Gör. Aysu Uzsayılır
Araş. Gör. Duygu Kalkanlı
Araş. Gör. Ebru Satılmış
Araş. Gör. Burak Belli
Araş. Gör. Pınar Gökçe
Araş. Gör. Begüm Eser Araş. Gör. Ezgi Karataş
Araş. Gör. Serim Dinç
Araş. Gör. Cansu Çiçek
Araş. Gör. Mehmet Ronael Araş. Gör. İsra Hatipoğlu Araş. Gör. Şebnem Çebi
Araş. Gör. Bersu Aktaş Araş. Gör. Gamze Mestan
Araş. Gör. Ali Yılmaz
Araş. Gör. Asude Bolat
Araş. Gör. Burcu Yaşlak
Araş. Gör. Büşra Güven Güney
Araş. Gör. Halime Gözlükaya Araş. Gör. Özlem Tepeli Türel
Araş. Gör. Volkan Er
(HABER MERKEZİ)
