Bienalin duymadığı diller: ‘9. Mardin Bienali’

İzel KARACA

Resim ve Performans Sanatçısı Adem Bulut, 6. Mardin Bienali’ne eş zamanlı olarak 9. Mardin Bienali adlı bir kamusal alan performansı gerçekleştirdi. Performans, 9-10 Mayıs’ta, Mardin Bienali’nin temel mekanlarından biri olan ve her yıl çoğunlukla açılışların yapıldığı Alman Karargahı’nın tam karşısında planlanırken, bu noktanın seçilmesi büyük sanat kurumlarının politik ve sanat bakışıyla da karşı karşıya olunan bir durumu temsil ediyor. Bulut, yerel bienallerin, gerçekleştiği coğrafyaların dillerini ve kültürlerini kapsamayışına ithafen kurguladığı performansında, bienalin yerel dilleri ve kültürleri yok sayışına karşı bir duruş sergiliyor. Kurumların bu sessiz yok saymasına karşı sessiz diyaloğu ile direnmenin imgesini ve görünmeyenin görünürleşmesini performatif olarak yeniden yaratmayı amaçlıyor. Performansın ismi olan 9. Mardin Bienali’nin altında ise önümüzdeki yıllarda bienallerin değişmesi umut edilen yaklaşımlarına bir atıf ve temenni yatıyor.

Birçok yerel dilde yayımlanan performans metninin Türkçesi şu şekilde:

“Farklı medeniyetlerin ve kültürlerin şehri olan Mardin, Kürtlere, Araplara, Türklere ve Süryanilere ev sahipliği yapmaktadır. Ancak Mardin’de düzenlenen 6. Bienal’in Kürtçe, Süryanice ve Arapça gibi yerel dillere yer vermemesi ve şehrin kültürel zenginliğinin sanatla buluşmasının engellemesi üzüntü vericidir. Sanatın doğasına ve sanatçının hassasiyetine uymayan bu tek-tipleştirici tavır, halktan kopuk bir bakış açısının bir yansıması olarak görülebilir. Daha önceki bianellere de bu konuda yerinde bazı eleştiriler getirilmişti fakat yerel dillere karşı tutumda bir değişim olmadı. Daha önceki yıllarda bienalde yerelin dili ve rengiyle temsil edilmemesine dikkat çeken Fatih Tan, iktidarın mekan üzerine kurduğu tahakküm bağlamında farklı kültürleri temsil eden mekanın tartışmasız bir yasak yerine dönüşmesini eleştirmişti. Bienalin Mardin’in kültürel çoğulculuğuna sanatsal bir vurgu yapması beklenirken, dillere küçük tanıtıcı metinlerinde ve broşürlerinde de bile yer vermemesi kabul edilebilir bir yaklaşım değil. Bu eleştiri bağlamında, “9. Mardin Bienali” adlı performansında Sanatçı Adem Bulut, Bienal ekibi tarafından yerel dillere dayatılan sessizliği performansıyla gözler önüne seriyor.”