Fransa, Yeni Kaledonya'da talepleri bastırmak için silahlı operasyon başlattı
Fransa, Kanak halkının seçmen kütüklerinin değiştirilmesine karşı çıktığı Yeni Kaledonya'da talepleri bastırmak için silahlı operasyon başlattı.
Grafiker: Muhammed Ali Yiğit
Fransa, topraklarından 17 bin kilometre uzaklıktaki sömürgesi Yeni Kaledonya'da, yerel Kanak halkının Fransa vatandaşlarına oy hakkı verilmesine tepki olarak başlattığı eylemleri bastırmak için 600'den fazla jandarmanın katıldığı geniş çaplı silahlı operasyon başlattı.
Fransa İçişleri Bakanı Gerald Darmanin, X (eski adyla Twitter) sosyal medya hesabından yaptığı açıklamada operasyonun "Cumhuriyet düzenini yeniden tesis etmek için" olduğunu savundu. Darmanin, "Başkent Noumea ile havaalanı arasındaki 60 kilometrelik ana yolun kontrolünü tekrar ele geçirmek üzere Yeni Kaledonya'da, aralarında Ulusal Jandarma Müdahale Biriminden (GIGN) yaklaşık 100 kişinin de bulunduğu 600'den fazla jandarmanın katıldığı büyük bir operasyon başlatılmıştır" ifadesini kullandı.
Yetkililer tarafından yapılan açıkalamada Yeni Kaledonya'nın başkenti Noumea'dan yola çıkan askerlerin yoldaki engelleri jandarmaya ait zırhlı araçlar ve iş makineleriyle ortadan kaldırdığını bildirildi.
Yeni Kaledonya hükümeti yaptığı açıklamada, adadaki tüm ortaokul ve liselerin 24 Mayıs'a kadar kapalı kalacağını duyurdu. "Okullar, tüm güvenlik koşulları yerine getirilinceye kadar açılmayacaktır" ifadesine yer yerilen açıklamada, ilkokulların kapatılıp kapatılmayacağına ise bulundukları bölgedeki yerel yönetimin karar vereceği belirtildi.
Fransız Yüksek Komiseri Louis Le Franc, adada 6. günde toplamda 230 kişinin gözaltına alındığını açıkladı.
NE OLMUŞTU?
Fransa anayasa reformu ile takımadalar üzerinde kesin kontrolü yeniden ele geçirmeyi ve Nouméa Anlaşmaları ile verilen imtiyazlara son vermeyi amaçlıyor.
Pazartesi günü başlayan ve geçtiğimiz aylardaki büyük eylemlerin ardından gelen ayaklanma, salı gecesi üç genç Kanak’ın ölümü ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un takımadalarda olağanüstü hal ilan etmesiyle şiddetle bastırıldı. Halk, 2 Nisan’da Senato tarafından onaylandıktan sonra hafta başında Ulusal Mecliste görüşülen “Yeni Kaledonya Kongresi ve bölge meclisleri seçimleri için seçim organını değiştiren anayasa tasarısına” karşı çıkıyor.
Kanak bağımsızlık yanlılarının büyük eylemlerinin damgasını vurduğu 1984-1988 eylemlerinin ardından imzalanan 1998 Nouméa Anlaşmaları, kendi kaderini tayin konusunda üç referandum düzenlenmesini ve yerel parlamento olan Yeni Kaledonya Kongresini belirleyen bölge seçimlerine katılabilecek seçmenlerin sıkı bir şekilde kontrol edilmesini öngörüyordu. Bu kısıtlı seçmen organının oluşturulması, 1853’ten beri Fransa tarafından sömürgeleştirilen Kanak halkının yeni gelen metropol nüfusu tarafından yapay bir şekilde kontrol edilmemesi için bağımsızlık yanlısı Kanakların temel bir talebi olarak uygulanıyordu. Kanaky’deki özel seçim organını yöneten kurallar, sadece 8 Kasım 1998’de Nouméa Anlaşmalarını onaylayan referandumda seçmen kütüğüne kayıtlı olan seçmenlerin ve onların çocuklarının kendi kaderini tayin referandumlarında ve bölge seçimlerinde oy kullanabileceğini öngörüyordu. Ancak 1998 referandumuna katılabilmek için takımadalarda 10 yıldır ikamet ettiğini, yani en az 1988’den beri orada yaşadığını kanıtlamak gerekiyordu.
Fransız hükümeti anayasa değişikliği tasarısı ile adadaki 25 binden fazla Fransız'ın seçimlerde oy kullanmasının yolunu açmak istiyor.
Bağımsızlık yanlıları ise Fransız hükümetinin anayasal reform adı altında yaptığı ancak bağımsızlık yanlısı yerel halkın gücünü kırmaya neden olacak girişimlere karşı çıkıyor.
Yeni Kaledonya'nın yerel halkı Kanaklar, 300 bin olan ada nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ını oluşturuyor.
Adada 2018, 2020 ve 2021'de olmak üzere toplam 3 kez bağımsızlık için referandum yapılmış fakat bağımsızlık yanlıları yüzde 50'ye ulaşamamış ancak bu kritik eşiğe yaklaşan oranlar yakalamıştı. Fransa, adadaki zengin nikel madenlerini çıkarmak için getirdiği madenciler ile ülkenin yerli halkının kendi topraklarında azınlık hale gelmesine neden oldu.
Değişikliğe karşı yapılan eylemlerde yaklaşık 200 iş yeri ve 50'den fazla araç ateşe verilmiş, 100'e yakın güvenlik görevlisi yaralanmıştı. Olaylarda 6 kişi hayatını kaybetmişti. Yeni Kaledonya'da olağanüstü hal (OHAL) ilan edilmişti. (DIŞ HABERLER)
