Zarar ediyoruz diyenler İSO 500 listesinde

Antep’ten bir fabrika işçisi

İstanbul Sanayi Odası 2023 yılında Türkiye’nin ilk 500 büyük şirketini (İSO 500) açıkladı. Listenin geneline baktığımızda şirketlerin ortalama kârları bir önceki yıla göre yüzde 300’den fazla artmış durumda. Listede yer alan birçok firmanın özellikle AKP iktidarı döneminde milyarlarca lira teşvik alması ve vergi borçlarının silinmesi de cabası.

Türkiye’nin 500 büyük sanayi kuruluşu listesine Gaziantep’ten 29 firma da girdi. Başta Şireci Tekstil olmak üzere fiili iş bırakma eylemlerinin yaşandığı hak-hukukun çiğnendiği firmaların listede olduğu göze çarpıyor. Tekstil patronları yoğun emek sömürüsünün yaşandığı sektörde zam oranlarını düşük tutarak kârlarını daha fazla artırıyor. Üstelik zarar ettikleri gerekçesiyle zammı düşük tutuyor. Madem patronlar zarar ediyorlar, o zaman neden iki yılda bir fabrika açıyorlar? Gaziantep, genç nüfusun fazla olduğu şehirlerden biri. Suriye savaşından sonra Gaziantep’e yerleşen Suriyeli mülteciler de eklendiğinde patronlar için çok büyük bir iş gücü havuzu ortaya çıkıyor. Türkiye’de en fazla genç işsizliğin olduğu kentlerden biri olan Gaziantep, yoğun emek sömürüsünün de yaşandığı bir kent. Ekonominin bozuk dümeninin verdiği korku ile batmaktan korkan işçiler, zam dönemlerinde bazen sessiz bir şekilde verilen zamları kabul etmek zorunda kalıyorlar. Muhtaçlık politikası olarak algılanan düşük ücret ile işçilerin her daim çalışmaya teşvik edilerek bütün sosyal haklarından feragat ettirilerek üretimin devamı esas alınıyor.

Özellikle 2022 ve 2023 yılında verilen zamların düşük olması ile fabrikalarda günlerce süren fiili iş bırakma eylemlerine tanık olduk. İşçileri işletmeye almak için ikna etmeye çalışan firmaların sözcüleri “Elektrik faturamız 5 milyon geldi, malımızı satamıyoruz. İşletme her yıl zarar ediyor” diyerek kendilerini aciz göstermeye çalıştılar. Fabrikada çalışan işçilerin ilk sorması gereken soru şu olmalıdır: “Madem ki zarar ediyorsunuz, o zaman iki yılda bir fabrika açacak parayı nerden buluyorsunuz? İSO 500 listesine nasıl girebiliyorsunuz?​”

1996’ya kadar üç atölyeye sahip olan Merinos’un bugün milyar dolarlık yatırımları bulunuyor. İSO 500 listesinde ise 73. sırada yer alıyor. 27 yıllık bir sürede üç atölyeden milyar dolarlık bir servete sahip olan Merinos her yıl ihracat rekoru kırıyor.

Kira, gıda gibi en temel ihtiyaçlarını karşılayamaz duruma gelen işçiler ise fazla mesaiye kalarak üç beş kuruş fazla ücret alarak, bir nebze de olsa rahat etmeye çalışıyor. Bir işçi ayda bir gün işe gitmediği zaman o ay, ay sonunu getirmek doğal olarak daha da zorlaşıyor. Patronlar kârlarına daha fazla kâr katarken maalesef emekçiler yükselen enflasyon karşısında her geçen daha da geriye gidiyor.