İşte savaşın kazananları: ABD ve İsrail sermayeli savaş tekellerinin piyasa değeri katlandı

Uğur ZENGİN

İsrail’in ekim ayında Filistin’e başlattığı, bölgeye yaydığı savaş, savaş baronlarını büyüttü. ‘Havacılık ve savunma sanayi’ şirketlerinin hisse fiyatları hızla arttı. Başta ABD ve İsrail sermayeli olmak üzere askeri sanayide üretim yapan şirketlerin piyasa değeri son bir yılda katlandı. 165.5 milyar dolarlık piyasa değeriyle dünyanın en büyük savaş tekeli olan RTX Corporation’un hisseleri bir yılda yüzde 73.4 arttı. 144.4 milyar dolarlık değeriyle en büyük ikinci savaş tekeli olan Lockheed Martin’in hisseleri ise sadece son 3 ayda yüzde 30 değer kazandı.

RTX SAVAŞTAN EN KÂRLI ÇIKAN ŞİRKET

İsrail’in hava savunma sistemi ‘Demir Kubbe’nin üreticisi İsrailli Rafael Advanced Defense Systems şirketi ile ortaklığı bulunan ABD’li RTX Corporation, savaştan en kârlı çıkan şirket oldu. 165.5 milyar dolarlık piyasa değeriyle ABD’nin en büyük ‘havacılık ve savunma’ şirketi olan RTX’in New York borsasında işlem gören hisse fiyatları son 5 yılda yüzde 54 büyümüştü. Buna karşı İsrail’in Filistin’e yönelik başlattığı saldırılarla birlikte, İsrail ordusunun Filistinli sivillere karşı kullandığı füze, bomba, savaş uçakları için bileşenler ve diğer silah sistemlerini üreten şirketin hisseleri sadece son 1 yılda yüzde 73.4 değer kazandı.

İran’ın Tel Aviv’e yönelik saldırılarının yaşandığı günün ardından şirket hisseleri bir günde yüzde 2.7 yükseldi. Son 5 günde hisse fiyatlarında artış yüzde 3.22’yi buldu.

DÜŞEN HİSSELER SAVAŞ İLE YÜKSELDİ

Şirketin hisseleri ocak 2023 ile İsrail’in Filistin’e yönelik saldırılarının başladığı 7 Ekim 2023 tarihleri arasında düşüş eğilimindeydi. Ocak 2023’te 102 dolar olan hisse fiyatı, 3 Ekim 2023’te 70 dolara kadar geriledi. İsrail saldırılarıyla birlikte hisse fiyatı hızla yükselişe geçti. 9 Ekim 2023’te 73.25 dolara çıkan fiyat dün 124 doları aştı.

FİLİSTİN’E RTX BOMBALARI DÜŞTÜ

RTX İsrail'in Patriot füzelerini ve Rafael ile birlikte ‘Demir Kubbe'yi de üretiyor. Gazze'ye karşı sık sık gerçekleştirdiği askeri saldırılarda İsrail ordusu, RTX’in 2.2 tonluk GBU-28 “sığınak delici” ve lazer güdümlü Paveway bombalarının yanı sıra AGM-65 Maverick hava-yer füzeleri, AIM-9X füzeleri, AIM-120 Sidewinder füzeleri ve TOW uzun menzilli füzelerini kullanıyor. Bu füzeler ve bombalar genellikle İsrail Hava Kuvvetlerinin F-16 ve F-35 savaş uçakları tarafından ateşleniyor veya bırakılıyor.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırma Enstitüsüne (SIPRI) göre RTX, 2006 ile 2009 yılları arasında İsrail hükümetine en az 150 GBU-28 bombası ve 2004 ile 2015 yılları arasında 1200 Paveway bombası tedarik etti. ABD Dışişleri Bakanlığı 2015 yılında İsrail'e 2 bin 200 Paveway bomba kiti ve diğer silahların 1.8 milyar dolarlık satışını onayladı.

SIPRI'nın raporuna göre RTX ayrıca İsrail hükümetine en az 8 bin 188 TOW, 1360 AGM-65 Maverick, 4 bin 842 Sidewinder ve 154 AIM-120 AMRAAM füzesi sağlarken, ABD yabancı askeri satış (FMS) sözleşmeleri, ABD hükümetinin haziran 2021, temmuz 2020 ve nisan 2019'da İsrail'e füze bileşenleri tedarik edildi. Mart 2020, mayıs ve nisan 2019 ve aralık 2018'de ise RTX İsrail hükümetine AIM-9X füzeleri sağladı.

LOCKHEED MARTIN: F-35 SATTI

ABD’li küresel savaş tekeli Lockheed Martin, haziran 2024’te İsrail’e toplam 3 milyar dolar tutar karşılığında 25 adet F-35 savaş uçağı daha sattı. Uçaklar, İsrail Hava Kuvvetlerinin F-35 filosunu önümüzdeki yıllarda 75'e çıkaracak. İsrail'in orijinal 50 F-35 siparişinin şimdiye kadar 39'u teslim edildi.

Lockheed Martin ayrıca son yıllarda F-16'lar ve CH-53K King Stallion, Yas'ur helikopterleri ve Black Hawk'ları içeren anlaşmalarla İsrail’in en büyük tedarikçisi haline geldi. Boeing havacılık endüstrisiyle iş birliği yaparak Arrow 3 füzesini üretti ve Hava Kuvvetlerine F-15 uçakları ve "akıllı" bombalar (JDAM) sağladı.

Lockheed Martin'in Yönetim Kurulu Başkanı Jim Taiclet, İsrail'in Gazze'deki sivilleri katletmesine ilişkin “İsrail'i askeri operasyondan uzak tutmanın hiçbir anlamı yok. GSYİH'mizin yüzde 2'sinden fazlasını oluşturması gereken sanayi kompleksimizin geliştirilmesine büyük katkıları var. Silahlar ile çözülmesi gereken çatışmalar var ve biz bu silahları sağlamaya hazırız” demişti.

İSRAİL TEKELİ IMCO YÜZDE 186 BÜYÜDÜ

İsrail borsasında işlem gören İsrail sermayeli IMCO, son bir yılda yüzde 186 büyüdü. İsrailli savaş tekelleri Rafael, Elbit, ile Britanya sermayeli lüks otomobil üreticisi Rolls-Royce ve Fransa sermayeli Boeing ile çalışan IMCO, en hızlı büyüyen İsrailli savunma sanayi şirketi oldu. Şirket mayıs 2024’te İsrail Savunma Bakanlığı ile 100 milyon dolarlık satış anlaşması imzaladı. Şirket, İsrail Savunma Bakanlığına ait zırhlı araçlar için gelişmiş elektrik sistemleri, video yönetim sistemleri ve voltaj yönetim sistemi sağlayacak. Sadece bu anlaşmanın ardından IMCO’nun hisse fiyatı yüzde 19 arttı. IMCO, bu anlaşma ile İsrail’den aldığı sipariş tutarını tek kalemde ikiye katlamış oldu.

Şirket aynı dönemde ABD’de kurulu şirketi Advenced Defence Technologies ile de 9.5 milyon dolar tutarında satış anlaşması yaptı.

TRANSDIGM GROUP: YEDEK PARÇALARIN ŞEYTANI

ABD piyasasında işlem gören, İsrail’in savaş helikopterlerine ve diğer askeri sınıf makinelere yedek parça sağlayan Transdigm Group hisseleri ise son bir yılda yüzde 70 arttı. Şirket 2023 yılının son çeyreğinde kârını yüzde 23 artırarak 1 milyar doların üzerine çıkardı. Şirketin ocak 2023’te 650 dolar hisse fiyatı dün 1435 doları gördü. Hisse fiyatları bu yılın başından bu yana yüzde 42’nin üzerinde arttı.

Merkezi Cleveland’daki şirket ‘yedek parçaların şeytanı’ olarak anılıyor. Kurulduğu günden bu yana, Rishon Lezion'da şubesi bulunan ve havacılık, deniz ve kara alanlarında güvenlik güçlerine profesyonel kontrol ve izleme ekranları satan ScioTeq Ltd (eski adıyla Esterline) dahil olmak üzere 88'den fazla farklı şirketi satın aldı.

641 DOLARA MAL OLAN ÜRÜNÜ 10 BİN DOLARA SATTILAR

New York merkezli Ynetnews haberine göre Pentagon soruşturmaları, TransDigm’in bir yolcu uçağı için bir bağlantıda yüzde 4 bin 436 kâr elde ettiğini, 46 dolara mal olması gereken yarım inçlik bir pim için 4 bin 361 dolar ve 641 dolara mal olan bir hidrolik valf için 10 bin dolar talep ettiğini ortaya koydu.