Belediyelerde imzalanan sözleşmelerde ücretler yoksulluk sınırının yarısından bile az

Murat UYSAL
İstanbul

İstanbul’daki 5 ilçe belediyesinde toplu iş sözleşmesi imzalandı. Hak-İş’e bağlı Hizmet-İş’in örgütlü olduğu belediyelerde Hizmet-İş, SODEMSEN’in sefalet tekliflerini kabul ederek bir üç sene daha CHP’nin yönettiği belediyelerde kalmayı garantiledi. DİSK/Genel-İş’in örgütlü olduğu belediyelerde ise genel merkez işçi iradesini ve şubeyi yok sayarak imzaları attı. İşçilere ise yoksulluk sınırının yarısından da az ücretler kaldı.

İstanbul’daki ilçe belediyelerinde çalışan işçiler, aylardır süren toplu iş sözleşmesi görüşmelerinde masada anlaşma sağlanamaması üzerine grev kararlarını belediye binalarına astı. AKP’nin yönettiği belediyelerin hemen hepsinde grev kararları belediye yönetimlerinin dayatması olan ‘grev oylamasıyla’ alındı, yöneticilerin türlü baskılarına rağmen işçiler grev oylamasına ‘evet’ dedi. Ancak Hizmet-İş’in örgütlü olduğu bu belediyelerde sendikacılar grev günü gelip çatıncaya kadar beklemeyi tercih etti, AKP’nin yönettiği belediyelerde grev kararlarını dahi sessiz sedasız asan Hizmet-İş, CHP’nin yönettiği belediyelerde ise yerini sağlamlaştıracak sözleşmeleri hedefledi. Eyüpsultan ve Bayrampaşa Belediyesinde SODEMSEN’in teklifinin üzerine biraz koyarak, 4 senesi kalan CHP yönetimiyle 3 yıllık sözleşmeler imzaladı.

İRADEYE GENEL MERKEZ MÜDAHALESİ

CHP’nin yönettiği, Genel-İş’in örgütlü olduğu belediyelerde ise süreç daha ‘demokratik’ işletildi. İstanbul Anadolu Yakası’ndaki bu belediyelerde Genel-İş 1, 2, 3 ve 4 No’lu şubelere üye işçiler taslaklarını örgütlü oldukları şubelerle hazırladı, grev günü gelinceye kadar hem kendileri hem de diğer belediyeden işçi kardeşleri için uyarı eylemleri gerçekleştirdi, grev kararının belediyelere asılması esnasında 4 şube yan yanaydı. Birbirlerinin eylem ve grevlerini kendi kazanımlarına giden bir yol olarak gören işçiler, gün gün yaşananları diğer belediyelere verilen teklifleri takip etti. Ancak işçiler önceki TİS dönemlerinde edindikleri tecrübeyle de işi her ne kadar önceki dönemlere göre ‘sıkı tutmaya’ çalışsa da Hizmet-İş’in olduğu gibi Genel-İş’in de bu TİS sürecinde hesabı vardı. Kartal Belediyesindeki üç günlük resmi grevin ardından Genel-İş Genel Merkezinin işçiye sormadan sözleşmeyi imzalamasıyla işçiler iki gün de fiili grev yapmıştı, Kartal’da yaşananların ardından Ataşehir Belediyesinde Kartal’daki sözleşmenin 36 lira fazlasına grev başlar başlamaz genel merkez yine gelip imzayı attı.

Şimdiye kadar CHP’nin yönettiği 5 belediyede sözleşme imzalandı. Bu 5 belediyeye de TİS sürecinde belediye yönetimini Sosyal Demokrat İşverenler Sendikası (SODEMSEN) temsil ediyordu. Bu belediyelerden Kartal ve Ataşehir Belediyesinde DİSK/Genel-İş örgütlüyken Eyüpsultan, Bayrampaşa ve Üsküdar Belediyesinde Hak-İş/Hizmet-İş örgütlü. Şimdiye kadar imzalanan sözleşmeler SODEMSEN’in belediye işçileri için çizdiği yaşam koşullara dair bir şeyler söylüyor. AKP’nin yönettiği belediyelerde ise henüz imzalanmış bir sözleşme yok.

Peki şimdiye kadar SODEMSEN’in teklif ettiği sendikacıların imzaladığı sözleşmelerin içinde ne var, kuruş kuruş artırdıkları teklifleriyle işçilere ne vadediyorlar?

30 BİN LİRAYI AŞAN ÜCRET YOK

Türk-İş’in her ay açıkladığı açlık sınırı ekim ayında 20 bin 431 lira seviyesine çıktı, yoksulluk sınırı ise 66 bin 553 lirayı buldu. CHP’nin yönettiği İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı İstanbul Planlama Ajansının (İPA) verileri İstanbul’da 4 kişilik bir ailenin geçim maliyetinin 71 bin 431 bin liraya çıktığını söylüyor. Araştırmalar bunları söylerken 5 belediyede imzalanan sözleşmelerle alınacak ücretler yoksulluk sınırının yarısından da az seviyede kaldı.

Eyüpsultan Belediyesinde aylık net ücret 26-27 bin lira oldu: İstanbul’da 26 ilçe belediyesinin içinde olduğu TİS sürecinde ilk sözleşme, son yerel seçimlerde AKP’den CHP’ye geçen Eyüpsultan Belediyesinde imzalandı. 31 Ekim olarak belirlenen grev tarihinin gecesinde bir araya gelen SODEMSEN ve işçilerin üyesi olduğu Hizmet-İş İstanbul 13 No’lu Şube günlük brüt 1240 liraya imzayı attı. Brüt ücretten kesintileri çıkınca işçinin eline geçecek asıl ücret, yani net ücretin 26-27 bin lira civarında olması bekleniyor. Hizmet-İş yöneticileri, sosyal haklar, yol ve yemek parası eklendiğinde işçinin eline geçecek paranın 36 bin lirayı bulabileceğini söylüyor.

Bayrampaşa Belediyesinde aylık net ücret 26-27 bin lira oldu: Bayrampaşa Belediyesi de Eyüpsultan gibi AKP’den CHP’ye geçen bir belediye. SODEMSEN burada Eyüp’te verdiği 1240 liranın da altında 1100 lira teklif verince işçiler birkaç saatlik iş bıraktı. Bayrampaşa’da da örgütlü olan Hizmet-İş İstanbul 13 No’lu Şubenin çağrısıyla 1 Kasım günü saat 16.30’da başlayan grev hava kararırken bitti. Eyüp’teki sözleşmenin aynısı Bayrampaşa Belediyesinde de uygulandı.

Üsküdar Belediyesinde aylık net ücret 28-30 bin lira oldu: Yine AKP’den CHP’ye geçen bir belediye olan Üsküdar Belediyesinde Hizmet-İş, SODEMSEN ile grevsiz anlaştı. Üsküdar’da günlük brüt 1460 liraya imza atıldı. Sendikacılar işçilere attıkları mesajlarda her şey dahil alınacak ücretin 42 bin liraya çıktığını söyleseler de işçinin çalışırken harcadığı yemek parasını, yol parasını, sosyal hakları ve yılın büyük bölümünde içinde oldukları yüzde 27’lik vergi dilimini düşünce işçinin eline geçecek net ücret 28-30 bin lira seviyesinde kalıyor.

Kartal Belediyesinde aylık net ücret 28-30 bin lira oldu: Genel-İş üyesi Kartal Belediyesi işçileri 30 Ekim’de SODEMSEN’in 1334 liralık teklifine karşı greve çıktı. İşçiler TİS sürecinde hazırladıkları taslakta brüt yevmiyelerinin 1900 lira olmasını isterken genel merkez grevin üçüncü gününde işçiye sormadan 1430 liraya imza attı. İmzalanan bu sözleşmeyle işçilerin günlük net ücretleri bin lira civarında, aylık net ücretleri ise 30 bin lira civarında oldu. Oysa işçiler ücretlerinin 40 bin liranın altına düşmemesini, taslakta talep ettikleri günlük ücretle 41 bin lira olmasını istiyordu. Buna karşı 2 gün fiili grev yapan işçilere ek protokol sözü verildi. Böylelikle işçiler, 1430 liraya razı edilip eylem sonlandırıldı.

Ataşehir Belediyesinde aylık net ücret 28-30 bin lira oldu: Genel-İş’in örgütlü olduğu Ataşehir Belediyesinde işçiler 6 Kasım gecesi SODEMSEN’in son teklifi olan 1405 lira günlük brüt ücrete karşılık grev pankartını belediye binasına asmıştı. Ancak işçilerin örgütlü oldukları şubeyle beraber aldıkları grev kararını Genel-İş Genel Merkezi sabaha karşı kırdı. Genel Merkez sabaha karşı işçilere sormadan sözleşmeyi imzalayarak grevi başlar başlamaz bitirmiş oldu. Yapılan sözleşmeye göre işçilerin günlük brüt ücretleri 1466 liraya çıktı. İşçiler günlük brüt 2100 lira, aylık ücretlerinin 40 bin liranın altına düşmemesini talep ediyordu.

ÜCRET ZAMLARI BÜTÇENİN YANINDA DEVEDE KULAK

Belediye yönetimleri işçilerin taleplerine “Bütçe yok” diye yanıt veriyor. Yönetimlerin yok dediği bütçelerde 2025 yılı için ne kadar artış yapıldı?

İşçilerin net ücretlerine yüzde 26 civarında zam yapılan Kartal Belediyesinde bütçe yüzde 66.17 artırılarak 5 milyar 876 milyon TL oldu.

İşçi ücretlerine yüzde 30 civarında zam yapılan Ataşehir’de ise bütçe yüzde 101.6 oranında artırılarak 7.4 milyar TL oldu.

Sözleşme görüşmelerinin devam ettiği Maltepe Belediyesinde bütçe yüzde 85.07, Kadıköy Belediyesinde yüzde 39.8 artırıldı. Maltepe Belediyesinin 2025 yılı 6 milyar 200 milyon TL olması kararlaştırılırken Kadıköy Belediyesi bütçesinin 7 milyar 750 milyon TL olarak kararlaştırıldı.

GENEL MERKEZE KARŞI OTURMA EYLEMİ

Genel-İş’in örgütlü olduğu Kadıköy ve Maltepe Belediyesinde ise TİS görüşmeleri devam ediyor. Kadıköy Belediyesinde çalışan işçilerin örgütlü olduğu Genel-İş İstanbul Anadolu Yakası 1 No’lu Şube yönetimi, Ataşehir Belediyesinde de Genel-İş Genel Merkezinin işçiye sormadan sözleşme imzalaması üzerine oturma eylemlerine başladı. Oturma eylemi şube yöneticileri tarafından yapılacak.

Şube yönetimi, “İşçinin iradesine dokunma” yazılı pankartla Kadıköy Belediyesi binası önünde başlattığı oturma eylemini şöyle duyurdu:

“Aylarca ilmek ilmek örerek, her bir işçi arkadaşımızla konuşarak, temsilci arkadaşlarımızla yoğun tartışmalar sonucu hazırladığımız; işçinin iki yıllık kaderini tayin edecek toplu iş sözleşmemizin irademiz dışında imzalanmasını kabul etmiyoruz! DİSK/Genel İş İstanbul Anadolu Yakası 1 No'lu Şube yönetimi olarak tepeden dizayn edilen sözleşmelere karşı oturma eylemine başladık. Susmayacağız, direneceğiz!”