Basın Özgürlüğü Uluslararası Misyonu: Etki ajanlığı yasası derhal geri çekilmeli

2024 Türkiye’de basın özgürlüğü uluslararası misyonu 13-15 Kasım tarihleri arasında Ankara’da gerçekleşti. Uluslararası Basın Enstitüsü’nün (IPI) öncülük ettiği misyona Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), Gazetecileri Koruma Komitesi (CPJ) ve Avrupa Basın ve Medya Özgürlüğü Merkezi (ECPMF) katıldı. Heyet; Anayasa Mahkemesi, yayın düzenleyicisi Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), muhalefet partileri, gazeteciler ve diplomatik temsilcilerle görüştü. Hükümet yetkilileriyle görüşme talepleri ise ya reddedildi ya da görmezden gelindi.

Basın meslek örgütleri; 14 Kasım’da hükümetin, ‘etki ajanlığı’ olarak bilinen casusluk maddesini mecliste oylanacak teklif metninden çektiğini ve muhalefeti bu metinde uzlaşmak üzere işbirliğine davet ettiğini hatırlatarak “Türkiye, eleştirel herkesi casus olarak nitelendirebilecek yasayı derhal geri çekmelidir” çağrısında bulundu.

7 YILA KADAR CEZA ALABİLECEK

Önerilen tasarının mevcut haliyle kabul edilirse casusluk tanımını önemli ölçüde genişleterek, yabancı devletler veya kuruluşlarla uyumlu hareket eden veya onların yönlendirmesiyle ‘devletin siyasi çıkarlarına’ karşı suç işlediği düşünülen herkesi kapsayacağını belirten meslek örgütleri “Herhangi bir suçtan mahkum olan kişi, bu yasayla birlikte yedi yıla kadar ek ceza alabilecek” hatırlatmasında bulundu.

Ziyaretler sırasında eleştirel gazetecilere yönelik devam eden yargı baskısı ve Anayasa Mahkemesi’nin ifade özgürlüğünü koruma konusundaki rolü; yayın düzenleyicisi RTÜK’ün Açık Radyo’nun karasal yayın lisansına son vermesi, eleştirel yayıncılara para cezası verme eğilimi ve çevrimiçi gazeteciliğin dijital sansürü gibi konular da ele alındı.

Misyonun açıklamasında şöyle denildi:

"Türkiye’nin ‘etki ajanlığı’ tasarısı ise ülkenin casusluk yasasını değiştirerek yabancı çıkarlar doğrultusunda hareket ettiği düşünülen bireylerin yargı süreçlerinde fiilen casus muamelesi görmesine ve ardından hapis cezasına çarptırılmasına olanak tanıyor. Yasa, ülkedeki herkese uygulanabilir bir nitelik taşıyor. Yasa tasarısı, sivil toplum kuruluşlarının yabancı finansmanının şeffaflığını artırmaya yönelik bir çaba olarak yansıtıldı ve sıklıkla Gürcistan’da birkaç ay önce kabul edilen ‘yabancı ajan’ yasasıyla karşılaştırıldı. Ancak bu karşılaştırmalar, Türkiye’de önerilen mevzuatın ciddiyetini yansıtmakta başarısız ve yanıltıcı olmuştur. Gürcistan’daki yasa, sivil toplum kuruluşlarına finansman şeffaflığı konusunda idari yükler ve kısıtlamalar getirirken hükümeti eleştirenleri sindirmek için keyfi olarak uygulanabilecek kurallar da içeriyor. Bu yasayla uyumsuzluk durumunda en ağır ceza ise kuruluşun kapatılması olarak uygulanıyor.” (MEDYA SERVİSİ)