AYM: Sur'da öldürülen 14 yaşındaki Morgül'ün yaşam hakkı ihlal edildi
AYM, Sur ilçesinde sokağa çıkma yasakları döneminde katledilen ve cenazesi 3 kez defnedilen 14 yaşındaki Cihat Morgül'ün yaşam hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Fotoğraf: MA
Azad ALTAY
Anayasa Mahkemesi (AYM), Diyarbakır'ın Sur ilçesinde 2015-2016 yılları arasında ilan edilen sokağa çıkma yasakları döneminde katledilen ortaokul son sınıf öğrencisi 14 yaşındaki Cihat Morgül'ün yaşam hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Anne Kadriye Morgül ve baba Cahit Morgül, avukatları Abdullah Zeytun aracılığıyla 7 Ekim 2020'de AYM'ye başvurdu. AYM, başvuru sonrası Adalet Bakanlığı'ndan görüş istedi. Bakanlık, Sur ilçesinde 30 Mart 2016 tarihinde kimliği belirsiz 7 cenazenin bulunduğunu ve bunlardan birisinin 14 yaşındaki Cihat Morgül olduğunu kaydetti. Bakanlığın yanıtında, olaya dair "takipsizlik" kararı verildiği, ailenin bunun üzerine Diyarbakır 2. Sulh Ceza Hâkimliği'ne başvurduğu, hakimliğin 29 Mart 2019 tarihinde "kovuşturmaya yer olmadığına dair kararda usul ve yasaya aykırı bir husus bulunmadığı..." gerekçesiyle itirazı reddettiği belirtildi.
ETKİN SORUŞTURMA VURGUSU
AYM, başvurucuların "yaşam hakkının ihlal edildiğine ilişkin" başvurusunun kabul edilebilir olduğuna karar verdi.
Kararda, olaya ilişkin yürütülen soruşturmada verilen "takipsizlik" kararında, başvurucuların yakını Morgül'ün "asker-polisin silahlı güç kullanımı" sonucu hayatını kaybettiğini kabul ettiği belirtildi: "Bu durumda kamusal yetkiyle güç kullanılması sonucu gerçekleştiği kabul edilen bu ölümün Anayasa'nın 17. maddesinin son fıkrasında düzenlenen, yaşam hakkına yapılan müdahaleyi hukuka uygun hâle getirecek hangi istisnai hâl kapsamında olduğunu tespit edecek, dahası bu müdahalenin mutlak zorunlu bir durumda ve orantılı bir şekilde yapılıp yapılmadığını ortaya koyacak bir soruşturma yapılması gereklidir" denildi.
'ÖRGÜT ÜYELİĞİ' SUÇLAMASI ASILSIZ
Kararda, Morgül hakkında "örgüt üyesi olmak" iddiasıyla soruşturma yürütüldüğü, UYAP üzerinden yapılan incelemede Morgül'ün ölümüne ilişkin yürütülen başkaca bir soruşturmaya rastlanmadığı, Bakanlık görüşünde de bu yönde bir bilgiye yer verilmediği kaydedildi. Ayrıca hakimlik kararında "yaşam hakkına yönelik müdahalenin Anayasa’nın aradığı zorunlu bir durumdan kaynaklanan gerekli ve ölçülü bir müdahale olup olmadığına yönelik bir değerlendirme içermediği görüldüğü" vurgulandı.
Kararda, "Sonuç olarak yaşam hakkına yönelik müdahale kabul edilmesine rağmen ölümün hangi şartlar altında gerçekleştiğinin tespitine yönelik bir soruşturma yürütülmemiş; yaşam hakkına yönelik müdahalenin Anayasa’nın aradığı zorunlu bir durumdan kaynaklanan gerekli ve ölçülü bir müdahale olup olmadığına yönelik olarak elde edilen bulguların kapsamlı, nesnel ve tarafsız analizine dayalı bir değerlendirme de yapılmamıştır" denildi.
AYM, ayrıca aileye manevi tazminat verilmesine hükmetti. Maddi tazminat ise "bilgi ve belge sunulmadığı" iddiasıyla reddedildi.
AYM, kararın bir örneğinin yaşam hakkının ihlalinin sonuçlarının ortadan kaldırılması için yeniden soruşturma yapılmak üzere Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderilmesine karar verdi.
CENAZESİ 3 KEZ DEFNEDİLMİŞTİ
Diyarbakır'ın tarihi Sur ilçesinde, ilk sokağa çıkma yasağı 6 Eylül 2015 tarihinde ilan edildi ve bu yasak 4 gün sürdü. Daha sonra 13 Eylül, 10 Ekim ve 28 Kasım tarihlerinde de 3 ayrı sokağa çıkma yasağı ilan edildi. En son 2 Aralık 2015 tarihinde kente bağlı Cevat Paşa, Dabanoğlu, Fatihpaşa, Hasırlı, Savaş ve Cemal Yılmaz mahallelerinde yasak ilan edildi. "Sivil tahliyesi" gerekçesiyle 11 Aralık'ta bir gün ara verilen yasak, uzun yıllar fili olarak devam etti.
Fatihpaşa Mahallesi’nin Üçok Sokağı’nda yaşayan ortaokul son sınıf öğrencisi 14 yaşındaki Cihat Morgül yaşanan çatışmalar sırasında yaşamını yitirdi. Morgül’ün cenazesi, önce Sur’da defnedildi. Daha sonra gömüldüğü yerden çıkarılan cenaze Gaziantep Adli Tıp morguna götürüldü. Orada bir süre bekletildikten sonra DNA eşleşme sonuçları beklenmeden bu kez Antep Belediye Mezarlığı’nda toprağa verildi. DNA eşleşmesinin ardından ise çocuklarının cenazesini alan aile, Diyarbakır'a getirerek, Yeniköy Mezarlığı’nda üçüncü kez toprağa verdi. (MA)
