Nükleer atıklar çimento fabrikasının bahçesinde yakılıyor mu?

Çevre Mühendisleri Odası (ÇMO) İzmir Şubesi kamuoyunda “İzmir’in Çernobili” olarak bilinen Gaziemir’deki eski akü fabrikasının bahçesinde tespit edilen nükleer atıklarla ilgili yazılı bir açıklama yaptı.

Eski bir kurşun ve akü geri kazanım tesisinin bahçesinde 2007 yılında tespit edilen, Radyoaktif ve Tehlikeli Atıkların kentin ortasında çevre ve halk sağlığını tehdit etiğine dikkat çeken ÇMO, oda olarak süreci bu tarihten itibaren takip ettiklerini dile getirdi.

“ENDİŞEMİZ ARTMAKTADIR”

Alanda 23.07.2024 tarihinde alanda çalışmanın başladığının gözlemlendiğine dikkat çekilen açıklamada, son duruma ilişkin şu görüşlere yer verildi.

“Söz konusu arazideki radyoaktif ve tehlikeli atıklarla ilgili olarak, Gaziemir Belediye Başkanı Ünal Işık’ın 22.11.2024 tarihinde dile getirdiği ve basında yer alan iddialara göre, atıkların kamyonlarla Soma’ya taşındığı ve bir çimento fabrikasında yakıldığı belirtilmiştir. Gerek paylaşılan görüntüler, gerekse çevre halkının devam eden şikayetleri alandaki atıkların temizlenme sürecinin sağlıklı bir şekilde yürütülmediğini göstermekte, temizlik safhasında yeni çevre ve sağlık risklerinin oluşacağına dair endişemizi arttırmaktadır.

Çevre ve halk sağlığını tehdit eden bu atıkların bertaraf edilmesi ve rehabilitasyon sürecinin eksiksiz bir şekilde yürütülmesi büyük önem taşımaktadır. Bu süreçte tüm çalışmaların şeffaf bir şekilde gerçekleştirilmesi, bağımsız uzmanlar tarafından denetlenmesi ve kamuoyunun düzenli olarak bilgilendirilmesi gerektiğini tekrar hatırlatıyoruz”

YANIT İSTENEN SORULAR

Oda, konuya ilişkin Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına, Nükleer Düzenleme Kurumu ve ilgili kurumlara şu soruları yöneltti;

1. Sahadan herhangi bir atığın bir çimento fabrikasına taşındığı iddiası doğru mudur? Doğru ise, bu atıkların niteliği nedir? Atıkların niteliği hangi yöntemlerle tespit edilmektedir? Bu atıkların yakılması sonucu atmosfere hangi kirleticilerin, hangi seviyelerde (kirlilik yükü) çıkacağı öngörülmektedir? Yanma sonrası oluşan atık malzemenin içeriğinde hangi kirleticiler bulunmaktadır? Bu yanmayan atık malzemeler nasıl bertaraf edilmektedir?
2. 26.07.2024 tarihinde, bilgi edinme kapsamında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına yönelttiğimiz sorulara istinaden aldığımız, 13.09.2024 tarihli ve E-66775017-622.03-10277392 sayılı yanıtınızda, gaz çıkışı nedeniyle sahadaki çalışmaların durdurulduğu ve faaliyetlerin Bakanlığınızın ilgili birimleri, Nükleer Düzenleme Kurulu, TENMAK ve İzmir Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü’nün katılımıyla oluşturulan bir komisyon tarafından yürütüleceği belirtilmiştir. 29.11.2024 tarihinde basına yansıyan görüntülerde görülen çalışmalar, söz konusu komisyonun onayı ve denetimi dahilinde mi gerçekleştirilmiştir?
3. Görüntülerdeki çalışmalarda araçlara yüklenen atıklar radyoaktif özellik taşımakta mıdır? Radyoaktif olup olmadıkları hangi yöntemlerle tespit edilmiştir? Eğer atıklar radyoaktif ise, bu atıkları taşıyan araçlar, radyoaktif madde taşıma standartlarını karşılamakta mıdır?
4. Atıklar, tehlikeli madde içeriyor mu? Atıkların tehlikeli madde içerip içermediği hangi analiz yöntemleri ile belirlenmiştir? Eğer atıklar tehlikeli madde sınıfına giriyorsa, kullanılan araçlar bu tür maddeleri taşımaya uygunluk göstermekte midir?
5. Eğer atıklar tehlikeli veya radyoaktif değilse, mevzuatın öngördüğü toz kontrol önlemleri neden alınmamıştır?
6. 29.11.2024’te kamyonlara yüklenen atıklar nereye taşınmaktadır? Atık yüklü kamyonlar, görüntülerdeki gibi üzeri açık şekilde mi taşınmaktadır?
7. Sahada doz hızı ölçümleri gerçekleştirilmiş midir? Eğer yapılmışsa, ölçümler mekânsal olarak kaç farklı noktada gerçekleştirilmiştir? Doz hızının mekânsal dağılımı nasıldır ve bu ölçümlerin koordinat bazlı sayısal sonuçları nelerdir? Ayrıca, saha dışında ve yerleşim alanlarında doz hızı ölçümleri yapılmış mıdır? Yapıldıysa hangi koordinatlarda hangi doz hızı değerleri ölçülmüştür?
8. Atıkları yükleyen, taşıyan ve işleyen işçiler ile operatörlere gerekli koruyucu donanım sağlanmış mıdır? Bu kişilere yeterli eğitim verilmiş midir ve güvenlikleri hangi yöntemlerle temin edilmektedir?

(İzmir/EVRENSEL)