KMO İstanbul Şubesi: Bakanlık, risk analizlerinin teknik denetimini eksik mi yaptı?

Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi, (KMO) Balıkesir'in Karesi ilçesindeki mühimmat fabrikasında yaşanan patlamaya ilişkin açıklama yayımladı.

Yaşları 19 ila 45 olan 8'i kadın 3'ü erkek 11 işçinin yaşamını yitirdiği iş cinayetine dair yapılan açıklamada öncelikle "büyük endüstriyel kaza"nın tanımı ve buna ilişkin yönetmelikte yer alan üst seviyeli işletmelerin yükümlülüklerine dikkat çekildi.

"BÖYLE BİR KAZANIN YAŞANMAMASI GEREKLİYDİ"

Patlamanın meydana geldiği ZSR şirketinin yükümlülüklerine de işaret edilen açıklamada, şu ifadeler yer aldı: "ZSR A.Ş.’nin web sitesinde yayınlanan Büyük Kaz Önleme Politika Belgesi’nden, yasal mevzuat hükümlülüğü olan Güvenlik Raporu’nun hazırladığı ve büyük kaza meydana gelem frekans değerini 1 x 10-4/yıl altına düşürdüğü anlaşılmaktadır. Mevzuat hükümleri ve hesaplamalara göre böyle bir kazanın yaşanmaması gerekliydi.

Aynı web sitesinde şirketin pek çok başka ulusal ve uluslararası standart, tüzük, yönetmelik hükümlerine uygun faaliyet gösterdiği ve bunu da çeşitli yönetim sistemi belgesi ile ilan ettiği görülmektedir."

NEDENİNE DAİR BİLGİLER PAYLAŞILMALI

Patlamanın nedenine ilişkin yetkili kurumlardan henüz bir açıklama yapılmadı. KMO'dan yapılan açıklamada, patlamanın sebebine ilişkin bilgilerin, işçi sendikaları ve KMO gibi örgütler açısından da büyük önem taşıdığı belirtildi. Benzer kazaların yaşanmamasında bu bilgilerin önemine vurgu yapıldı.

Ellerinde henüz yeterli bilgi olmadığını belirten KMO, bununla birlikte bu patlamanın yaşanma sebepleri arasında şunların olabileceğini belirtti:

• Basınç altında işlem gören barut kimyasalların, kısa sürede patlayıcı ortam yaratması
• Çalışan ya da ekipmanlar üzerindeki statik elektrik yüklerinin deşarj olması ve patlayıcı ortamı tutuşturması
• Yanıcı ve patlayıcı maddelerin bulunduğu, işlendiği ortamlarda, patlama güvenlikli (Explosionproof) cihazların kullanılmaması ve çıkan elektriksel kıvılcımların patlayıcı ortamı tutuşturması
• Kaynak, kesme, sürtünme gibi işlemler sonrası çıkan kıvılcımın patlayıcı ortamı tutuşturması
• Mermi, fişek, ANFO gibi maddelerin büyüyen bir yangının içinde kalması

SORULAR YÖNELTİLDİ

Hukuki ve teknik sürecin sonunda kazaya dair sebeplerin anlaşılabileceği ifade edilen açıklamada kamu adına şu sorular yöneltildi:

• Firmada daha önceki yıllarda da patlama yaşandığı belirtilmektedir, bu kazalar sonrası yapılan denetimler ve yaptırımlar nelerdir?
• Büyük kaza frekans değeri hesaplandıktan hemen sonra böyle bir kazanın yaşanmış olması, firmanın yaptığı hesaplamaların doğruluğunu sorgular niteliktedir. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu hesaplamaları ve hazırlanan güvenlik raporunun kantitatif risk analizlerinin teknik denetimini eksik mi yapmıştır?
• Firmanın patlayıcı ortamlarda kullandığı elektrikli ekipmanların periyodik muayenelerine ait rapor var mıdır ve varsa bu raporu kim denetlemiştir?
• İşverenin hazırlamakla yükümlü olduğu Patlamadan Korunma Dokümanın’da, patlamaya sebep olabilecek riskler ve patlayıcı ortam sınırlarına yönelik öneriler işveren tarafından yerine getirilmemiş midir?
• Patlamayı bastırma, yönlendirme sistemleri yatırımı konusunda işverenin eksik bıraktığı alanlar mı mevcuttur?
• İşveren, statik elektrik deşarjlarını engellemek için topraklama ve eş potansiyel bağlama sistemleri konusunda bir yatırım yapmış mıdır?
• İşverenin işçilere vermek zorunda olduğu ayakkabı ve iş eldivenleri, ESD (Electro Static Discharge) özellikte midir?
• Kaza sonrası içeride kaç kişinin kaldığı, yaralı sayısı gibi veriler hızlıca oluşturulamamıştır. Acil durumlar sonrası çalışanların sayım yöntemi konusunda işveren bir önlem almamış mıdır?
• Organize Sanayi Bölgesi Yönetimi, Kimya Mühendisleri Odasının uzmanlık desteğini alarak bu işletmede denetimde bulunmuş mudur?
• Patlayıcı madde üretimine ilişkin tüzük, yönetmelik ve standartlardan hangisine uyulmadığı için bu kaza meydana gelmiştir.?

ÖNERİLER SIRALANDI

"Tehlikeli kimyasallar, yangın ve patlamalar; Kimya Mühendisliği meslek disiplininin başlıca ilgi alanlarındandır. Kimya Mühendislerinin ülkemizdeki tek meslek örgütü olarak; göz göre göre gelen bu iş cinayetleri sonrası yaptığımız hatırlatmaları üzülerek ve tekrar yapmak durumundayız" denilen açıklamada son olarak KMO'nun önerileri şöyle yer aldı:

• Patlayıcı maddelerle çalışan ve patlayıcı ortam bulunduran işletmelerde, KMO tarafından atanmış bir Kimya Mühendisi Sorumlu Müdür bulundurulması zorunluluğu bakanlık, yerel yönetimler ve organize sanayi bölgeleri yönetimleri tarafından denetlenmeli ve yaptırıma tabi tutulmalıdır.
• Çalışma Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın yaptığı denetimlerde kaza senaryolarının, kantitatif risk analizlerinin ve kaza frekans değeri hesaplamaları yetkin iş müfettişleri tarafından doğrulanmalıdır.
• Uzmanlık gerektiren Patlamadan Korunma Dokümanı hazırlanmasının kimya mühendislerinde olması için düzenleme yapılması kaçınılmazdır. Bu konuda Kimya Mühendisleri Odasına yetki verilmelidir.
•  Organize sanayi bölgeleri ile KMO arasında, riskli işletmelerin denetimi konusunda protokol düzenlenmesinin önemi aşikardır. Tüm OSB’lerle bu konuda işbirliğine açık olduğumuzu tekrar beyan ederiz.

(HABER MERKEZİ)

Balıkesir'deki ZSR fabrikasında patlama: 11 işçi öldü

TMMOB: İş kazalarının artmasının sebebi politiktir