"Bir nesli kaybediyoruz"

Kübra Kırımlı

Hatay – Maraş merkezli 6 Şubat depremlerinin üzerinden iki yıl geçti. Yaklaşık 4 milyon öğrenci ve 200 bin eğitim emekçisini etkileyen depremin ardından geçen iki yılda eğitimde sorunlar aşılmış değil. Deprem bölgesinde eğitimde yaşanan çile sabahın erken saatlerinde başlıyor. Yaz saati uygulamasının sürmesi nedeniyle; deprem bölgesinde öğrenciler sabah kör karanlıkta uyanıp, yola düşüyorlar; çünkü ders zili sabah 06.50’de çalıyor. Pek çok ilde eğitim ikili, hatta bazı okullarda üçlü veriliyor. Öğrencilerin ders süresi kısaltılıyor, konteyner kentlerden çıkıp okullarına ulaşmaya çalışıyorlar. Tüm bu zorluklar öğrencileri eğitimden uzaklaştırıyor. Milli Eğitim Bakanlığının verilerine göre; 2023-2024 yıllarında öğrenci sayısı bir önceki eğitim öğretim yılı olan 2021-2022’ye göre azalış gösterdi. Hatay’da 65 bin 248, Malatya’da 29 bin 383, Maraş’ta 29 bin 91, Adıyaman’da 18 bin 452 öğrenci eksildi. Özellikle ortaöğretim çağı çocukları okulu terk etti.

Deprem bölgesindeki illerden eğitim emekçileri, öğrencilerin ve eğitim emekçilerinin yaşadığı sorunları Evrensel’e anlattı.

ADANA’DA HASARLI OKULLARDA EĞİTİM SÜRÜYOR

Eğitim Sen Adana Şube Başkanı Fatih Toprak, Adana’da depremden zarar gören okulların daha yeni tadilata alındığını anlatıyor. Bir sene boyunca tadilat gereken okullarda eğitim verdiklerini söyleyen Toprak, ikili eğitimin sorunlarını şöyle anlatıyor: “Maddi durumu iyi öğrenciler özel okullara geçtiler. Diğer öğrencilerimizin mağduriyeti halen sürüyor. İkili eğitim görülen okullarda teneffüs süreleri 15 dakikadan 5 dakikaya düşürüldü. Ders süreleri 40 dakikadan 30 dakikaya düşürüldü. Öğretmenlerin özverisi karşısında ortaya çıkan hak gasbı oldu. Öğrencilerin eğitim hakkı her gün gasbediliyor! Adana’da deprem mağduru olan öğrenci sayısı 5 bini buluyor.”

Adana’da yıkım kararı alınan okul sayısı 4. Güçlendirme kararı alınan okullardan biri de Ramazan Atıl Anadolu Lisesi. İkili eğitimde yaşananları lisede fizik öğretmenliği yapan Cudi İmrek anlatıyor: “Her dersten 10 dakika çalınıyor! Günde 80, yılda 14 bin 400 dakika, yani 45 güne tekabül eder! Yani biz deprem bölgesinde 180 günlük müfredatı 135 güne sığdırmaya çalışıyoruz. Travma yaşayan çocukların nefes alabilecekleri bir teneffüs araları bile yok! Öğretmenler de bu tabloda 8 saat, hiç ara vermeden ders anlatmak zorunda kalıyor.”

"HALEN BİR ÇİVİ ÇAKILMADI"

Derslerde bir konuyu tartışmaya dahi vakit bulamadıklarını anlatan İmrek, “İkili eğitim özellikle sınava hazırlanan öğrencileri olumsuz etkiliyor. Öğrencilerimiz akşam geç saatlere kadar okulda eğitim görüyor. Devamında sınava ayıracakları ekstra bir süreleri olsa dahi bunu pekiştirmeye süreleri kalmıyor” diyor.

İmrek, Ramazan Atıl Anadolu Lisesine bir çivi dahi çakılmadığını söylüyor. Orta hasarlı olduğu belirlenen lisede halen eğitim devam ediyor. Okul müdürü değiştikten sonra okulun eğitim vermeye uygun olmadığının ortaya çıktığını aktaran İmrek, “Defalarca İl Milli Eğitim Müdürlüğü, şube müdürlükleri ile görüştük. ‘Yapacağız’ dan öte söz duymadık. Halen ihale süreci devam ediyor. Birtakım usulsüzlerin olduğunu duyduk, sorduğumuzda net bilgi alamadık” diye anlatıyor.

"ANTEP’TE OKULLARIN HASARLI RAPORLARI DEĞİŞTİRİLDİ"

Eğitim Sen Antep Şube Başkanı Ömer Parlakçı da söze ikili eğitimden başlıyor, kentte üçlü eğitimin sürdüğü okulların olduğundan söz ediyor. Kentlileri tedirgin eden asıl sorunlardan biri de okulların hasar durumu: “Birçok okula önce orta hasarlı raporu verildi. Ardından bu raporlar az hasarlı olarak değiştirildi. Veliler, öğrenciler ve biz eğitim emekçileri olarak halen endişeliyiz. Sadece Antep merkezde bu durumda olan okul sayısı 10. Siz söyleyin bizim travmamız biter mi?​”

Parlakçı, Antep İl Milli Eğitim Müdürlüğünden okulların fiziki durumuna dair veri alamadıklarını da anlatıyor. Okulların kalabalık, öğrencilerin içine kapanık olduğunu anlatan Parlakçı, “Onlarca şehir, mahalle değiştiren öğrenciler geleceklerinden umutsuz. Geleceğe dair hiçbir hazırlıkları yok! Bu motivasyonun yeniden sağlanması için çalışmalara ihtiyacımız var. Biz bir nesli kaybetmek üzereyiz” diyor.

Parlakçı’nın okulların hasar durumuna ilişkin raporların değiştirildiği ifadesini Antep İl Milli Eğitim Müdürlüğüne sorduk. Söz konusu bilgiye ilişkin önce Antep Valiliğine bağlı Yatırım İzleme Koordinasyon Başkanlığına yönlendirildik. Başkanlıktan da bilgi alamadık ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığına yönlendirildik. Bakanlığa aynı soruyu yönelttiğimizde ise raporların valiliklere gönderildiği ifade edildi ancak iddiaya ilişkin gazetemizle bilgi paylaşılmadı.

ADIYAMAN’DA ÖĞRENCİLER AÇ, ÖĞRETMENLER MOBBİNG ALTINDA

Milli Eğitim Bakanlığına göre Hatay’da 6 bin 343, Adıyaman’da 1278, Maraş’ta 1500, Malatya’da 893, Urfa’da 51, Antep’te 411, Osmaniye’de 400 ve Kilis’te 200 konteyner eğitim emekçileri için kuruldu. Depremde en çok yıkılan kentlerden biri olan Adıyaman’da, geçen iki senenin ardından eğitimdeki durumu Eğitim Sen Adıyaman Şube Başkanı Zeynel Polat anlatıyor. Depremin en çok Gölbaşı’yı vurduğunu anlatan Polat, eğitim emekçilerinin karşı karşıya kaldığı sorunlara ilişkin sendikanın yaptığı anket sonuçlarını paylaşıyor: 286 öğretmenin yanıtladığı ankette öğretmenler öğrencilerin yaşadıkları travmayı atlatıp atlatamadığı sorusuna yüzde 52.1 evet, yüzde 36.7’si oranında hayır yanıtını verdi. Ankete göre öğretmenler mobbingle de karşı karşıya. Yüzde 36.2’si yüksek sesle azarlanıyor, yüzde 11.5’i eşitsiz davranışlarla karşı karşıya, yüzde 25.9’u görev tanımı dışında işlere zorlanıyor, yüzde 9.1’i idarecilerin otoriter dil kullandığını söylüyor. Yüzde 46.2’si öğrencilerin kısmen devamsızlık yaptığını, yüzde 12.2’si devamsızlık yaptığını ifade ediyor.

Eğitimde en önemli sorunlardan biri de öğrencilerin beslenmesi. Tasarruf tedbirleri kapsamında okul öncesi öğrencilere verileceği söylenen 1 öğün ücretsiz yemeğin sağlanmadığını hatırlatan Polat, öğrencilerin yaşadığı beslenme sorununu şöyle anlatıyor: “Adıyaman çoğu asgari ücretle geçinen, tarım işçiliği, mevsimlik işçilik yapan insanların yaşadığı bir il. Bu kararı alanlar kendi mahallesinde okulu yıkılıp, uzağa başka okullara giden öğrencilerin açlığını görmediler. Öğrenciler okula aç gidip gelmek zorunda kaldılar. Bugün halen 1 öğün ücretsiz yemek hakkı en büyük taleplerimizden biri. TTB ve Adıyaman Tabip Odası ilimizde yaptıkları çalışmada çocuklarda gelişim geriliği ve bodurluk tespit etti!”

KONTEYNERDE YAŞAMAK EĞİTİMİ DE OLUMSUZ ETKİLİYOR

Öğrencilere 1 öğün ücretsiz yemek sağlanmazken 26 Eylül 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle özel okul sahiplerine eğitim ve öğretim desteği adıyla aktarım yapıldığı ortaya çıktı. Bu destekle özel okul sahiplerine ilkokul kademesindeki bir öğrenci için 24 bin 600 lira, ortaokul ve lise düzeyindeki her bir öğrenci için 28 bin 800 lira ödeme yapıldı.

Kaldırılan taşımalı eğitimin de çocukları eğitimden kopardığını anlatan Polat, konteyner kentte süren yaşama da değindi: “21 metrekarede ne yaşamak ne de ders çalışmak mümkün. İnternet kesintileri sürüyor. Kar-kış aylarında çocuklar kapalı, küçük, dar alanlara hapsediliyor. Yani çocuklar okullarda da barınma alanlarında da rahatlayamıyor.”

Deprem bölgesinde yaşayan dezavantajlı gruplar arasında mülteciler ilk sırada geliyor.  Zeynel Polat, Adıyaman’da yaşayan Domların Eğitim Sen Şubesini ziyaret ettiklerinde Domların eğitime erişemediğini aktardığını söylüyor.

HATAY’DA DERSLİK SAYISI YARIYA DÜŞTÜ

Depremde neredeyse tamamı yıkılan Hatay’da durum daha da vahimleşiyor. Hatay’da deprem öncesi 14 bin 724 olan derslik sayısı, 8 bine geriledi. 180 okulda orta hasarın tespit edildiği Hatay’da, 210 okul binası ise yıkıldı. Bu okulların yerine 100 okul inşa edilirken 110 okul halen inşa edilmedi. Eğitim Sen Hatay Şube Başkanı Özgür Tıraş, sağlam birçok okulun başka resmi devlet kurumlarınca kullanıldığını aktarıyor.

Hatay’a yakın zamanda Diyanet İşleri Başkanı Ali Erbaş’ın geldiğini anlatan Tıraş, “4-6 yaş arasına 9 adet Kur’an kursu açıp gittiler. Oysa deprem bölgeleri içinde okul öncesi eğitimde azalışın fazla olduğu illerin başında Hatay geliyor. Hatay’da yüzde 14.41, Maraş’ta yüzde 12.81, Adıyaman’da yüzde 7.21, Malatya’da yüzde 6.84’ü buluyor” diyor. MEB’in istatistiğine göre 400 bin öğrenciye, yani her 10 öğrenciden sadece birine psikososyal desteğin sağlandığını ifade eden Tıraş, bunun umutsuzluğu derinleştirdiğini vurguluyor.

6 BİN EĞİTİM EMEKÇİSİ HALEN KONTEYNERDE

Öğretmenlerin kaldığı konteyner kentlerde temizlik, ilaçlama gibi hizmetlerin uzun süredir yapılmadığını anlatan Tıraş, 6 bin eğitim emekçisinin halen konteyner kentte kaldığı bilgisini veriyor: “Hatay’da halen hayata normale dönmedi. Çocuklar için ücretsiz 1 öğün yemek, temiz içme suyu ve ücretsiz ulaşım talebimiz var. Eğitim emekçileri için ücretlerde ve çalışma koşullarında iyileştirilme talep ediyoruz.”