İşveren işçilere farklı muamele yapamaz

SORU: Merhaba. Bir işyerinde mesai ücreti verilen işçi ile verilmeyen işçi eşit şartlarda çalışabilir mi? Mesaili elemanın mesaisizden daha fazla kazanç elde etmesi normal midir?

CEVAP: İş Kanununun 5. maddesi, eşit davranma ilkesi başlığı altında iş ilişkisinde, dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamayacağını düzenlemektedir.
Bu düzenlemeye göre, işveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamayacaktır.
Yine İş Kanununun Belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesi ayırımın sınırları başlıklı 12. ve Kısmî süreli ve tam süreli iş sözleşmesi başlıklı 13. maddelerinde paraya ilişkin bölünebilir menfaatlerden söz edilmekte ve bu bölünebilir menfaatlerin işçinin çalışmasına göre değişebilir nitelikte olabileceği doktrin tarafından ifade edilmektedir.
Fazla çalışma İş Kanununun 41. maddesinde düzenlenmektedir. Kanun, “Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.” İfadesini taşımaktadır.
Kanunen yazılı bir şekilde fazla çalışma yapmayacağını belirtmiş bir işçinin zorla fazla çalışmaya zorlanması mümkün olamamaktadır.
Dolayısıyla, yazılı onay vererek fazla çalışma yapacağını belirten bir işçinin fazla çalışma ücreti almış olması, işyerinde ayrımcılık yasağına aykırı bir düzenleme olmayacaktır. Ancak,. Eğer işveren fazla çalışma yapan işçilerine, yapmayanlara yönelik fazla çalışma ücreti dışında herhangi bir farklı muamele yapıyor ise örneğin, daha iyi yemek veriyor, sadece onlara servis sağlıyor gibi, bu durumda, ayrımcılık yasağını ihlal ediyor demektir. Çünkü kanunun 5. maddesinin metni, “ve benzeri” diyerek sınırlı bir ayrımı yasağı düzenlemesi getirmemektedir.  
Böyle bir durumda işçi, iş ilişkisinde veya sona ermesinde ayrımcılık yasağına aykırı davranıldığında işçi, dört aya kadar ücreti tutarındaki uygun bir tazminattan başka yoksun bırakıldığı haklarını da talep edebilir.