Her şey tamam bir eksik

Zaman zaman fotoğraf atölye çalışmalarında arkadaşlarla fotoğrafın ne olup ne olmadığı konusunda konuşuyoruz. Fotoğraflar üzerinden yaptığımız konuşmalarda yukarıda gördüğünüz fotoğrafı gösterip soruyorum, ne görüyorsunuz? – Aaa ne güzel kalp var, Saksı var, Yeşil renkli, Başka ne var deyince, gölgesi var, diyorlar. Başka ne var diyorum. Olmayan bir şey var deyince, - Aaaa çiçek yok diyorlar...
Yani bu fotoğrafta çiçek yok. Her şey tamam ama fotoğrafın öznesi eksik. Fotoğraf olarak kompozisyon, renkler, duvarın dokusu vs. biçimsel olarak tamam ama içeriğine baktığımızda fotoğrafın anlamlandırılmasında eksikle karşılaşıyoruz. Peki çiçek olsaydı o fotoğraf bu fotoğraftan daha iyi bir fotoğraf olur muydu? Bence olmazdı. Fotoğraf, olmayanı gösteren, hissettirendir. Normalde olması gereken ama fotoğrafta olmayan... Bu fotoğrafın gösterdiği o saksıların çiçeklerinin olmamasıdır. Hep söylenir ‘Fotoğrafçı bakan değil, gören kişidir.’ Fotoğraf, fotoğrafçının anlatmak istediğini soyutlayarak gösterebilmesidir. Hayattan alınan, belki de farkına varılmadan geçilen bir anın fark edilerek kadrajlanarak ortaya çıkarılmasıdır. Fotoğrafın fikir / düşünsel yanı dediğimiz içeriğinin, biçimlendirilebilmesi için soyutlama yeteneğinin kazanılması gerekir. Bir nesneye bir anlam katmak/ atfedebilmektir, yani yöntemi kurabilmek.  Fotoğrafta soyutlama yapabilmek için ise her şeyden önce özümseme yapabilme yeteneği gereklidir. Nesnel gerçekliği, fotoğrafta da yorumlama yetisini gerçekçi ve bilimsel bir yöntemle sağlayabiliriz. Sanatı,bir anlatım biçimi ve düşüncenin eyleme  dönüştüğü bir yol olarak görürsek, gerçekçilik kavramını da anlamamız kolaylaşır. Bu yöntem bize neyin fotoğrafını nasıl çekeceğimizin yolunu gösterir. Tüm bunları halledebilmek için de fotoğrafın kendi kurallarını yani zanaat kısmını biliyor ve uygulayabiliyor olmamız gerekir.  Genellikle de kurslarda, atölye çalışmalarında fotoğrafın zanaat kısmını ilgilendiren teknik konuların çözümü üstünde durulur. Halbuki soyutlama yeteneğinin  kazanılması ve uygulanması önemlidir. Soyutlama yapabilmek için de öncelikle yorumlama yapabilmenin önemini söyledik.  Bunlar da hayata karşı bir bakış açısı gerektirir. Hep söylenen bir söz vardır. “Fotoğrafı çeken fotoğraf makinesi değil, vizörden bakan beyindir.”  Yani karşımızda duran nesnelliğin, bakış açımızdan geçirilerek yeniden üretilerek bir sunum yapabilmektir.  Yoksa nesnelerin kopyasını aktarmak, kavramsal anlamda fotoğraf yapmak değildir. Çektiğimiz fotoğrafa bakanlar baktıklarının dışında, başka bir şeyler görüyorlarsa ve biz bunu başarabiliyorsak  o zaman fotoğrafı sanatsal bir zemine taşımış oluruz. Yoksa, gece batan güneş fotoğrafını, çiçek böcek fotoğrafını, fotoğraf makinesinin özelliklerini ve bilgisayar kullanılarak üretilen  fotoğrafları “Ne kadar zor çekilen bir fotoğraf “ ya da “Ne güzel fotoğraf” düşüncesiyle bize sanat fotoğrafı diye çook sunarlar.  Yerleşik,- sanat fotoğrafı- anlayışı da bu olsa gerek. Oysaki çok sade ve yalın bir fotoğraf  sanat fotoğrafı da olabilir.
Peki fotoğrafçı için bu kadar zorluk var da fotoğrafa bakanlar için yok mu?
Fotoğraflara bakanlar anlamlar çıkarmaya çalışırlar. Onların çıkardığı veya çıkaramadığı anlamlar fotoğrafçının vermek istediği anlamların altında veya üzerinde de olabilir. Bu bakanın kültürel sanatsal ve ideolojik birikimine bağlıdır.  Fotoğraftaki düz anlam, yan anlam, metafor ve soyutlamaları görüp hayatla olan karşılığını kurduğumuz zaman fotoğraftan dahası sanatın tüm dallarından zevk almaya başlarız. Bu ise bizi geliştirir, hayatımızı anlamlı kılar...