Savaşın gölgesinde

Her sabah barış ihtimalinin biraz daha unutturulmaya çalışıldığı bir güne uyanmak, bu topraklarda yaşamanın olağan bir parçası. Müzakerenin imkanını anlamayı bir yana bırakıp, sınır ötesi saldırılar için kapalı kapılar ardında tezkereleri tartışmak, adımların belli olmadığı gölgede dans etmekten farklı mıdır acaba?
İrlanda katkılı ortak yapım Gölgede Dans, Belfast’ta İngiliz işgaline karşı savaşan IRA’yı merkezine alan bir casusluk öyküsü. Bir yanı bizim yaşadığımıza çok benzeyen, çatışmalar, barış yanlısı politikalar, çözüm umudundan uzaklaşma ve fedakarlık hikayeleri, bir yanı bizdeki duruma sınırlı bir benzerlik gösteren suikastlar üstüne kurulu şehir gerillası. En dikkate değer yanı, filmin, uyarlandığı roman gibi, kadınların bu süreçteki rolüne odaklanıp barışa giden yolda anaların özverisini konu edinmesi.
Hikaye sokakta çocukların bile kaza kurşunuyla vurulabildiği 1970’lerin Belfastı’yla açılıyor. Film o sahneyle bir fikir edinmemizi fazla beklemeden bugüne geçiveriyor. Genç bir kadın olan Colette, Londra metrosuna bir çanta içinde bomba bırakmaya çalışıyor ama çantayı zamanında fark eden İngiliz gizli servisi, kadına ulaşmayı başarıyor. Colette’in başta konuşası yok. Yine de oğlundan girip ailesinden çıkılınca onları korumak üzere polisle iş birliği yapma fikri gündeme gelmiş oluyor. Filmin buradan sonrası, bir casusluk hikayesi gibi ilerliyor. Kimin ne zamandır kime çalıştığı sorularına cevap bulmaya çalışmak, Gölgede Dans’ın gerilimini yüksekte tutuyor.
Önümüzdeki kötü bir casusluk filmi değil, o türe dahil etmek o kadar kolay olmasa da. İzleyicinin kuşkusunu yönlendirmeyi iyi beceriyor, inandırıcılık sıkıntısı da pek yaşamadan. Problemi, İrlanda sorununa hiç girmeden bir şeyler anlatmaya çalışmasının, hani dünyanın herhangi başka bir yerinde de geçebilecek şekilde işlemesinin yarattığı yabancılaşmayla ilgili. Tarafsızlık adına teslimiyetin mücadeleden yeğ olduğu mesajına ister istemez kayıveriyor. Anne fedakarlığı da bu başlık altında kadının zafiyeti ve aileyi korumayı bütün değerlerin üstünde tutması gibi pek politik olmayan bir anlama geliyor.
Tarafsızlık bir yere kadar işleyecek bir nane çünkü. Gizli servisçiler, kendi adamlarına bile kazık atacak, kimseye verdiği sözü tutmayacak kadar ahlaksız bir savaşın içindeler, peki. IRA üyelerinin ise davalarına inanmış oldukları söylenebilir, bazılarının abartılı bir acımasızlıkla malul oluşlarının özellikle altı çizilerek. Mesele, İrlanda’da neler olup bittiğine, IRA’nın ne için savaştığına hiç girmiyormuş gibi yapmak, belli ki IRA’yı bir şeylerin intikamını alan, devleti de onun eylemlerine karşılık veren yapılar olmaktan ibaret göstermekten olmalı. Yani amaç çatışmayı yine kendiyle açıklamaya çalışmak. Buradaki uyanıklık, en baştaki nedeni, İrlanda’nın İngiltere’nin işgali altında olmasını görmezden gelmek demek tabii, ama hadi o çatışma sarmalının teşhir edilmesini kabul ettik diyelim. Yine de film boyunca IRA sorumluları barış için yapılan müzakereleri ve anlaşmaları hiçbir koşulda kabul etmeyen kişiler olarak, barışı savunmayı devlete ihale etmeyi beceriyorlar. İşgalci İngiliz devletine öyle büyük paye vermek o kadar da kolay olmasaydı bari.
Yüksek tellerde yürümeye sevdalı bir rekortmeni anlattığı Teldeki Adam belgeseliyle dikkati çeken Yönetmen James Marsh, politik sıkıntılarına rağmen bu gerilimli hikayenin dengesini kurmayı beceriyor. Tabii, her planda acılı ve kararlı ifadesiyle filme güç veren Andrea Riseborough’nun da büyük katkısıyla. Aynı adlı kitabın ve filmin senaryosunun yazarı Tom Bradby’nin ise, konuya hakim olduğunu düşününce, teslimiyeti övüp mücadeleyi anlamsız bulan bu sonuca gözden kaçırarak ulaştığına inanmak güç. Savaşın gölgesinde dans ederken, kimsenin maksadını aşma lüksü yok çünkü.

[email protected]
Gölgede Dans
Orijinal adı:
Shadow Dancer
Yönetmen: James Marsh
Oyuncular: Clive Owen, Andrea Riseborough, Gillian Anderson,
Aidan Gillen