Fotoğraf birikimle çekilir

Fotoğraf, görüntüyü saptadığı anın gerçekliğini taşır. Fotoğrafın çekildiği anın öncesindeki ve sonrasındaki zamansal fark, gerçekliğin farklı bir boyutunu verir. Fotoğrafta özün görünüşü, içerikle ele alınmadan gerçekliğini göremeyiz.  Bazı arkadaşlar o nedenle fotoğraflarını yanı sıra sözle/yazıyla anlatmaya/açıklamaya çalışıyorlar.  (Oysa bu bir sinema ya da romanda olabilir. Belgesel/basın fotoğrafları o yüzden çekildiği anın tarihini ve yerini not olarak bir köşesinde taşıyarak bu durumu anlatmaya yardım eder.)
Redfotoğraf yıllar önce “Soylulaş-ma , Rantsal Bölüşüm”  konulu bir sergi hazırlamıştı. Gelen fotoğrafların çok büyük bölümü yıkımlar, varoşlardaki yoksulluk ve direnişlerdi. İktidarın “Kentsel Dönüşüm” olarak açıkladığı projesinin ana gerekçeleri de gayriinsani şartlar, pislik, yoksulluk, çarpık kentleşme, depreme dayanıklı modern yapılar  olarak dillendiriliyordu. Dolayısı ile ortaya çıkan rant, kültürel ve sosyal katliam, halkın kent dışına sürülmesi, gibi gerçekler örtülüyordu. Halbuki sergi için gelen fotoğraflar o günkü gerçekliği gösteriyordu. O fotoğraflar aynı zamanda iktidarın söylemine denk düşüp “direniş fotoğrafları da” zavallı insanlar çırpınıyorlar duygusunu veriyordu. Bunun üzerine fotoğrafçılara çağrı yapılıp kentsel dönüşüm nedir? Brifleri verildi ve konuyla ilgili dökümanlar paylaşıldı. Sonrasında gelen fotoğraflarda Maslak’taki plaza feodalizmi, Boğazdaki tarihi yapıların üstünde yükselen beton yığınları, Beyoğlu’nun sterilleştirilmesi ve finansla sanat ilişkilerini anlatan çalışmalar olmuştu.
Şimdi biraz daha konuyu netleştirelim.
Çektiğimiz fotoğraflarla neyi amaçlıyoruz? Nasıl bir fikir iletmek istiyoruz?. Bunlar içinde önce iletmek istediğimiz fikir, sonrada kime ileteceğimizi iyi bilmeliyiz. Bu sorular özellikle fotoğrafla uğraşan bizlerin sürekli sorunudur. Konulara bakış açımızın yöntemi ise asla kişisel değildir. Bu bakış açısının mutlaka bilimsel bir yöntemi vardır. “Ben böyle yapıyorum, isteyen anlasın – isteyen anlamasın!” diyemeyiz. Fotoğraf aracılığı ile konulara yeni bir nitelik kazandırmak, öncelikle belli bir araştırma, titizlik ve disiplin sonra da bilimsel bir yöntemle yaklaşmayı gerektirir. Bu da diyalektik - materyalist yöntemdir. Bu yöntemin fotoğraf çalışmalarımıza uygulanmasıdır. Yani anlatılmak istenen ile fotoğrafın “yöntem”i. Tüm sanat dalları ve yaşamımızdaki diğer unsurlar bu yönteme göre değerlendirilir. Bilim, kavramlarla ve olgularla açıklanır. İnsanın bilgisel tecrübelerini örgütleme biçimidir. Kavramlar belli biçimlerde kullanılır. Bunlar kategorilerle ifade edilir. Sanat/Felsefe, Mantık ve Toplumbilim kategorileri şeklinde açıklanabilir. Sanat kategorisi dediğimizde “Öz-Görünüş- “Özdeşlik” olarak Nesnelliği verirken, İçerik-Biçim “Birlik” olarak çelişkiyi verir. Yani “Öz-Görünüş, İçerik – Biçim” sonucu nesnel gerçeklik tanımına ulaşırız. Yalnızca “Nesnel” olmak yetmez. Onu “Gerçek”liği ile bilinir ve anlaşılır kılma gibi bir sorunumuz da vardır. Böyle yapmadığımızda yukarıda anlattığımız eksiklikler ortaya çıkar.
Bu gün yaşananlar dünün sonuçlarıdır. Fotoğraf dediğimiz o bir tek kare ise sonucun gösterilmesidir. Bu anlamda fotoğraf zamansal ve mekansal bir ilişkiye sahiptir. Bu gün Ara Güler’in fotoğrafları bu tarihselliğin bir ifadesidir. O nedenledir ki yarına bırakacağımız her bir karenin öncelikle ‘fotoğraf olması gerekiyor. Fotoğrafı meydana getirmek içinde, siyasetten, ekonomiye ve sanat kültürüne kadar ‘birikim’ gereklidir. Sonrası zaten kolay herkes çekiyor nasılsa, saniyenin binde biri kadar bir sürede görüntüyü sabitlersin.