Bölge ciddi bir savaşın eşiğinde mi?

Ortadoğu dengeleri hızla mezhep üzerinden şekillenmeye doğru gidiyor. Bölge ülkeleri, halklar, inançlar ‘zorunlu’ olarak mezhepler üzerinden şekillenen bir iktidarlaşma, daha doğrusu ‘kendilerini koruyarak geleceğe taşıma’ süreci yaşıyor.
İran, Irak ve Suriye’nin Şii/Alevi iktidarlarının karşısında şekillenen cephede Irak’ın Sünni Arap kesimi ile Katar, Suudi Arabistan ve Ürdün gibi ülkelerin Arap Sünnileri var.
Kuşkusuz bu yönetimlerin/cephelerin hiç biri kendi içinde birebir aynı ideolojik bakış açısının ortakları değil. İran Şii iktidarı tutucu ve hegemonist bir yaklaşımla bölgede siyasal/dinsel/mezhepsel bir egemenlik kurma amacında. İran, bu yönüyle “Şii Cephesinin” lideri olarak da değerlendirilebilir.
Sonuçları ağır bir savaştan sonra Irak iktidarını devralan ve iktidarını pekiştiren Maliki, ABD’nin desteğine rağmen geleceğini İran’ın liderliğindeki Şii cephede gördü. Suriye Alevileri, bir diğer deyimle Esad iktidarı, daha önce Filistinlilerin, özellikle Hamas’ın tutumuna benzer bir yaklaşımla, yani İsrail’le cepheleşmenin sonucu yer aldığı İran cephesini, şimdilerde de ayakta kalmanın koşulu olarak tercih ediyor, etmek zorunda...
Sünni cephenin de tek düze olduğunu iddia etmek mümkün değil. Suudi Arabistan, Katar ve Ürdün gibi ülkelerin iktidarları Sünni. Ama bunlar esasen bölgede ABD’nin ileri üssü konumundalar. Sünni iktidarı korur gibi görünseler de aslında petrolün ayakta tuttuğu krallıklarını koruyorlar. Petrol zenginliğinin önemli payını da ABD başta olmak üzere İngiltere ve diğer Batılı ülkeler ile paylaşıyorlar. Bu payı paylaştıkları sürece de ABD ve Batılı devletlerin eli bunların sırtını sıvazlamaya hep devam edecek.
Hep varolan ama son 20 yılda bölge dengelerine görünür bir biçimde dâhil olan güçlerin başında Kürtler geliyor. Irak Kürtleri devletleşmeye adım attıkları federatif iktidarla, Türkiye Kürtleri ise 1990’lardan sonra PKK’nin etkin bir aktör olmasıyla bölge denkleminin göz ardı edilemeyecek güçleri olarak yerlerini pekiştirmiş durumdalar. Kürtlerden çok daha önce bölge denkleminin içinde yer alan Filistin, ılımlı İslam’ın temsilcisi FKÖ ve radikal İslam’ın temsilcisi Hamas ile bazen aynı cephede, bazen karşıt cephelerde zaten hep denklemin içindeydiler. “Arap Baharı” adı verilen halk hareketleri sonrasında yaşanan iktidar değişimleri henüz net olarak yerine oturmamış olsa bile Sünni cephenin önemli bir aktörü Müslüman Kardeşler de ‘buradayım’, hem de etkili bir biçimde ‘buradayım’ demeye başladı.
Mısır, Müslüman Kardeşler’in iktidarını ilan ettiği Sünni cephenin yeni üyesi. Bu durum Suudi Arabistan, Katar gibi ülkelerle, hatta yakın zamanda Türkiye ile ‘çatışmayı’ da beraberinde getirebilir ama görünen o Müslüman Kardeşler Ortadoğu’nun Sünni cephesinin yeni lideri olmaya en güçlü aday.
Sünni cepheye lider olmaya soyunanlardan biri de Türkiye; daha doğrusu AKP iktidarı. Nasıl ki Arap olmayan İran Şii cephenin lideri olmayı başardı, Arap olmayan Erdoğan da ‘Neo-Osmanlıcılık’ ile Sünni cephenin lideri olmaya hazırlanıyor. Erdoğan, bazen İsrail’le çatışarak, bazen de ABD’ye rağmen Ortadoğu’daki dengeleri kendi lehine değiştirecek adımlar atarak bölge liderliğine oynamayı sürdürüyor.
Bölge dengelerinin diğer bir önemli aktörünün Rusya olduğu biliniyor. Rusya, Şii cephesinin görünen en önemli koruyucusu/destekçisi... Dengenin Şiiler aleyhine bozulduğu her an müdahale etmeye hazır bir şekilde bekliyor.
Karmaşık gibi görünen bu güç dengeleri içinde silah sanayini elinde tutanlar bölge devletleri değil. Türkiye yerli tankıyla, henüz uçuramadığı insansız hava aracıyla övünüyor ama herkes biliyor ki bölgenin silahları ABD, İngiltere ve diğer Batılı ülkeler ile Rusya tarafından sağlanıyor. Daha doğrusu bu ülkeler tarafından bölgeye pazarlanıyor.
İşin özü; bölge, patriotların Türkiye’ye yerleştirilmesi, Erdoğan’ın ‘dokunulmazlıkları kaldıracağız’ demesinin de ötesinde yeni ve ciddi gelişmelere gebedir.
Sorun kolay çözüleceğe benzemiyor; umarım yanılırız ama bölge ciddi bir savaşın eşiğindedir...