'Ulusun nitelikli birliği zorunluluktur'

Sol ve milliyetçilik tartışmaları, 12 Eylül’den önce de Kürtler arasında yaygın ve günceldi. Kuzey’deki Kürt hareketinin her iki kanadı da esasen aynı dönemde yeniden örgütlenmeye başladılar. Mele Mustafa Barzani uzun sürgünlükten sonra Abdülkerim Kasım’ın çağrısı üzerine 1958 yılında Sovyetler Birliği’nden Irak Kürdistanı’na dönmüştü. Kasım çok geçmeden Nasır Milliyetçiliği’nin rüzgârına kapıldı. Bunun üzerine Mele Mustafa Barzani 1961’de yeniden dağlara çekilerek silahlı mücadeleye başladı.
Barzani’nin silahlı mücadeleye yeniden başlaması Kuzey Kürtlerini de etkiledi. Türkiye Kürdistanı Demokrat Partisi’nin kurulması, bu mücadelenin etkisiyledir. Dünyaya daha çok soldan bakan, bir diğer deyimle dünyadaki sol gelişmelerden etkilenen Kürt gençleri ve aydınları ise ağırlıkla Türkiye İşçi Partisi’nde (TİP) örgütlendiler.
1960’lı yılların başında şekillenen bu ayrışma, giderek solun etkisinde gelişti. 1970’lerin ortalarında Kürtler artık kendi bağımsız örgütlerini oluşturduklarında, neredeyse sol, sosyalist olmayan tek örgüt yoktu. Bu yıllarda Barzani’nin KDP’si bile programına “Partilerinin Marksizmden yararlanacağını” koymak zorunda kaldı.
Kuzey Kürtleri, 1960’larda sol ile buluştuktan sonra üzerlerine 1938’de serpilen ölü toprağından silkinebildiler.
1989 tüm dünya solu açısından olduğu gibi Kürt solu açısından da bir milattır. Sosyalist sistemdeki çözülme, ciddi savrulmalara neden oldu. Kürt hareketindeki savrulma daha büyük oldu. Geçmişin sol bakış açısından 1989’lara taşınan kadroların büyük bir kesimi sol düşmanlığı yapmaya, tüm bu gelişmelerin müsebbibi solmuş gibi davranmaya başladı.
İdeolojisizliğin ideoloji olduğu bu yılların garabeti 2000’li yılların ortalarından itibaren değişmeye başladı. Kürt hareketinin farklı kesimleri ideolojik bakış açısı ile örgütlenme girişimlerini bu yıllarda başlattılar.
Kürt solunun ve dindarlarının legal zeminde yapısal olarak, Kürt milliyetçilerinin ise grupsal/kadrosal düzeyde belirginleşmeye başlamaları bu yıllara rastlar.
Bu kesimlerin arayışı halen devam ediyor...
Geçtiğimiz yılın son ayında kurulan Özgürlük ve Sosyalizm Partisi (ÖSP) bu arayışı sürdüren partilerden biri. ÖSP Kuzey komünistlerinin arayışını Diyarbakır’da düzenlediği panelle diğer parçalardaki komünistlerle de buluşturdu. Araya Suriye Kürtleri adına ‘demokrat’ bir temsilci de katılmış olsa sonuçta üç parçadan dört farklı komünist bakış açısı, geçtiğimiz hafta sonu yapılan ÖSP’nin panelinde buluştu. Paneli yöneten Fuat Önen, esasen Kuzey’de “bağımsızlıkçı komünist” kesimin, ÖSP’nin Genel Başkanı Sinan Çiftyürek ise Türkiye solundan ayrılıp bağımsız örgütlenmeyi savunan ve akabinde legal zemine taşınan “federasyoncu komünist” kesimin bakış açılarını yansıtan kadrolardır. Panelistlerden bir diğeri İran Komünist Partisi Kürdistan Seksiyonu Komala’nın Yurt Dışı Temsilcisi Hesen Şemsi, ulusal yönü nispeten geride kalan, soruna ağırlıkla sınıf eksenli bakan bir Kürt komünistiydi. Irak Kürdistanı Komünist Partisi Merkez Komite üyesi Sediq Ahmet Kerim, ideolojik yönünün yanı sıra iktidarlaşan ve kendilerini yöneten Kürtlerin bulunduğu bir coğrafyadaki muhalif komünistleri de temsil ediyordu. Panelistlerin arasında demokrat kimliği ile yer alan tek temsilci ise Suriye Kürtleri Demokratik Birlik Partisi’nden (PYDKS) Zerdeşt Mihemed idi.
Biri soldan etkilenen, diğerleri komünist olan paneldeki beş temsilcinin de görüşleri birbirinden farklıydı. Ama Kürt komünistlerinin uzun yıllar sonra bir ucu sınıf, diğer ucu ulusal eksenli olan bir konuyu, 12 Eylül’den sonra sola düşmanlığın arttığı bir ortamda tartışmaları önemliydi.
Panelde üzerinde buluşulan ortak noktaya da dikkat çekerek yazıyı bitirelim: Komünist, dindar, milliyetçi, liberal veya demokrat da olsa Kürtlerin ulusal bir sorunları var ve bu sorunun çözümü ulusun tüm kesimlerinin nitelikli bir birlik oluşturmasını zorunlu kılıyor.