Enstantane

Fotoğrafla ilgilenen hemen hemen herkesin duyduğu, bildiği yada hala anlayamadığı bir kelimedir enstantene. Bilindiği gibi fotoğraf akıp giden zaman içinden alınan bir karedir. Fotoğrafın zamanla olan ilişkisinin adıdır. En kısa açıklamasıyla “an” demektir. Deklanşöre basıldığında, zaman cinsinden duyarlı malzemeyi etkileyecek kadar pozlandırmayı sağlayan ayarın yapılmasını anlatır. Enstantene diyafram ve İso ile birlikte değerlendirilir  ve fotoğrafçının kararına göre ayarlanabilir. Bilinçli olarak kullanılması anlatıma güç katar. Çekilen konunun hızı ile makinada ayarladığımız hız ayarı arasındaki ilişkidir. Makinada saniyelerle anlatılan (1sn, 1/2sn...1/125, 1/250sn gibi) ayarlar çekilen konunun hızının üstünde ise net, altında ise hareket fluluğu olarak çekilir. Bunun içinde otomatik ayarlar işi şana bırakır. Fotoğraf makinasını ya manuel ayarda yada enstantene öncelikli olarak seçilen mod da kullanmak gerekir. (Bazı makinalarda “Tv” veya “S” olarak bulunur.) Sonuçlar üzerinden devam edersek; Fotoğraftaki görüntüde, hızlı hareket eden nesnelerin bile net olması veya olmaması bize enstantene hakkında fikir verir. Hangisini tercih edeceğine fotoğrafçı karar verir. Fotoğrafın anlatımına etkisi büyüktür.

Peki bu kadar teknik açıklama yeter mi? Teknik olarak belki. Fakat fotoğraf yapmak isteyenler için enstantene yalnızca makinada bir ayar değildir. Konu ile fotoğrafçı arasındaki bir algılamanın da adıdır. Yani fotoğrafçının deklanşöre basma anına karar vermesidir de. Bu anlamda fotoğrafın ustalarından olan HCB (Henri Cartier Bresson) enstantene fotoğrafçılığı diye “karar anı”olarak bir kavram getirmiştir. (Okuyucuların HCB’nin fotoğraflarını görmelerini isterim)

İnsanlar film /video bezeri akıp giden görüntüler görürler. Fotoğrafçı bu kıp gidenden çektiği bir kare ile o durumu hafızalara kazır. Öyle bir anda ve zamanlama ile çekeceksin ki o fotoğraf o zamanı hafızalara kazıyacak. Saniyeler içinde yerini değiştireceksin, açını ayarlayacaksın, konunun en uygun zamanını kaçırmadan çekeceksin. Bu noktada konu ile fotoğrafçı arasında bir senkron kurulması gerekir. Bu senkronu kuramayan arkadaşlar yüzlerce kare çekerler ve sonuç koca bir 0 olur. Bu senkron ise fotoğrafçının çektiği konu hakkında bir düşüncesi olmasını gerektirir. Yoldan geçerken gördüğü bir olayı izliyormuş gibi çekemez. İster bir çiçeğin istersek bir eylem fotoğrafı yada portre fotoğrafı çekelim, öncelikle “neyin” fotoğrafını “ne için” çektiğimizin cevabını vermemiz gerekir. Bu da enstantenenin ne kadar önemli olduğunu gösterir. Özetlersek; Enstantene, fotoğrafçı-çekilen konu ve fotoğraf makinasıyla ilişkili bir konudur. Saniyenin dilimleri arasında karar verme anının nesnelliğe yansımasının adıdır entantene. Bu yüzdendir fotoğrafın zorluğu ve herkesin fotoğrafçı olamayacağı.