Kürt satrancı

Dünyanın başka bölgesinde bir taşın yerinden oynaması, belki en fazla yakın çevresini etkilerken, Ortadoğu’da kıtalararası etki yapabiliyor.
Rojava, Kürdistan coğrafyasının en küçük parçasıdır. Ama bu küçük parçadaki bir gelişmenin dahi ciddi etkiler yaratabildiğini gösteren gelişmelere tanık oluyoruz.
Rojava’da özerk bir yönetim tartışılırken ABD’den gelen “kaygılıyız” açıklaması, ABD’nin bölgeye dair stratejik gelişmelerin kendi kontrolü dışında şekillenmesinden duyduğu kaygının bir ifadesiydi. Rojava’daki özerklik, bölgede ABD ile uyumlu bir çizginin temsilcisi olan Barzani’nin hakimiyetinde olsaydı ABD muhtemeldir ki, böyle bir kaygıyı duymayacaktı. Ancak PYD’nin ve onun askeri gücünün ağırlığında biçimlenen bir Rojava, Güney Kürdistan yönetimi için kolay hazmedilecek bir durum değildir. Bir süredir taraflar arasında bundan kaynaklı gerilimlerin yaşandığı biliniyor.
Ankara da bu gelişme karşısında, sadece tehdide dayalı bir siyasetin sürdürülebilir olmadığını gördüğünü hissettiren adımlar attı. PYD Eş Başkanı Salih Müslim ile Türkiye’de ilk kez yapılan -daha önce PYD ile Türkiye dışında temaslar olduğu yansıdı- görüşmeler bunun bir ifadesiydi. Ve aynı günlerde Irak Kürt Bölgesel Yönetimi Başbakanı Neçirvan Barzani’nin Türkiye ziyareti de aynı trafiğin bir parçasıdır. Bu ziyaretin diğer önemli gündemi de kuşkusuz Hewler’de (Erbil) düzenlenecek olan Kürt Ulusal Konferansı oluşturacak. Dolayısıyla bir hamlenin diğeriyle bağlantılı anlamlar taşıdığı bir satranç oyunu gibi düşünebiliriz bu trafiği.
Müslim’in Türkiye’ye ilk ziyaretinde iki gün süren görüşmeler yapıldı. Müslim’in İmralı’ya götürülerek Öcalan ile görüştürülüp görüştürülmediği çok tartışıldı. Bu ihtimal bir yana, bu temaslarda Öcalan’ın görüşlerinin de müzakere edildiğini, Rojava’nın, Öcalan ile görüşülen müzakere süreci bağlamında değerlendirildiğini söyleyebiliriz.    
Müslim ile bu görüşmeler sürerken Esad güçlerinin Suriye’nin kuzeyindeki YPG’nin denetimindeki mevzilere saldırması ve ardından da Qamışlo’da Kürt Yüksek Konsey Üyesi İsa Huso’nun bombalı suikast sonucu yaşamını yitirmesi, bu görüşmelere bir yanıt olabilir. Esad yönetimi açısından kendisiyle çatışmalı dahi olsa, Türkiye ile de sorunlu bir “kuzey Suriye” sürdürülebilir bir krizken; Türkiye ile anlaşıp kendisi için sorunlu bir sınır haline gelmiş olan bir “özerk” bölge tahammül edilemez bir gelişmedir.
Suikast açısından el Nusra da ihtimal dışı değildir.
Bu arada AKP Hükümeti, ‘müzakere süreci’ bağlamında da ikili bir görüntü sergiliyor. Bir yandan, Başbakan Roboski’li ailelerle iftarda bir araya geliyor ve ‘emri ben vermedim’ diyerek, bir anlamda henüz hiç bir adım atmadan helalleşmenin kapısını aralamaya çalışıyor. Diğer yandan da Başbakana yakın isimlerin köşe yazıları ve yandaş medya haberleriyle Kürt hareketi baskılanmaya çalışılıyor.
Yani Hükümet bir yandan Kürt sorununda çözüm açısından olmasa bile müzakere sürecinin çıtası açısından bir süreç işletirken; diğer yandan da bu süreç kendisinin planladığı mecrada ilerlemezse Oslo sürecinde olduğu gibi yine Kürt hareketini suçlayarak vazgeçmenin taşlarını döşemeyi ihmal etmiyor.
Biraz karışık gibi görünse de, tablo böyle.
Ama şu artık açıktır ki, sadece hükümeti değil, tüm devlet aygıtını, içeride bir adım atarken Ortadoğu’da da onunla bağlantılı değişim süreçlerini dikkate almaya mecbur eden bir yeni dönemin içindeyiz.
Ancak şunu söyleyebiliriz ki, Türkiye’de de, Ortadoğu’da da bu artık sadece şahların vezirlerin her şeyi belirlediği bir satranç değil; bugüne kadar “piyon” diye çapulcu muamelesi görenlerin de baş olma yolunda epey yol katettikleri bir satranç.