Serviste geçen süre için fazla mesai istenemez

SORU: Merhaba, Ben İstanbul’da ikamet ediyorum işyerim ise Gebze’de. İşveren sabah ve akşam gidiş dönüşlerde servis kullandırtıyor. Ama akşam servislerinde masraftan kaçınmak için uzak lokasyonların tek servisle dağıtımını yapıyor. Bu da eve dönüş saatimi geciktiriyor. Mesai başlama sabah 08.00, mesai bitimi akşam 18.00. Eve ulaşmam 20.00’yi buluyor. Bu durumda fazla mesai talep edebilir miyim?

CEVAP: 4857 sayılı İş Kanunu, günlük çalışma süresi olarak değil, haftalık çalışma süresi üzerinden bir çalışma zamanını düzenlemektedir. Buna göre, genel bakımdan çalışma süresi haftada en çok 45 saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa, bu sürenin, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanacağını hüküm altına almıştır.
“Çalışma süresinden sayılan haller” başlıklı İş Kanunu’nun 66. maddesinde bazı haller sıralanarak, bu durumların da çalışma sürelerinden sayılacağı belirtilmiştir. Kanunda sayılan, işçinin günlük çalışma sürelerinden sayılan haller şunlardır:  
- Madenlerde, taş ocaklarında, veya ne şekilde olursa olsun yer altında veya su altında çalıştırılacak işçilerin çalışma yerlerine inmeleri, girmeleri, çıkmaları için gereken süreler,
- İşçilerin işveren tarafından işyerlerinden başka bir yerde çalıştırılmak üzere gönderilmeleri halinde yolda geçen süreler,
-İşçinin işinde her an iş görmeye hazır bir halde bulunmakla beraber çalıştırılmaksızın ve çıkacak işi bekleyerek geçirdiği süreler,
- İşçinin işveren tarafından başka bir yere gönderilmesi veya işveren evinde veya bürosunda veya işverenle ilgili herhangi bir yerde meşgul edilmesi suretiyle asıl işini yapmaksızın geçirdiği süreler,
- Çocuk emziren kadın işçilerin çocuklarına süt vermeleri için belirtilecek süreler,
- Demir yolları, kara yolları ve köprülerin yapılması, korunması veya onarım ve tadili gibi işçilerin yerleşim yerlerinden uzak bir mesafede bulunan işyerlerine hep birlikte getirilip götürülmeleri gereken her türlü işlerde bunların toplu ve düzenli bir şekilde götürülüp getirilmeleri esnasında geçen süreler.
Bu sayılan haller günlük çalışma süresi içinde değerlendirilir.
Maddenin son fıkrası, “İşin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz” hükmünü düzenlemektedir. Maddenin bu açık düzenlemesi neticesinde işverenin bir sosyal yardım amacı olarak sunmuş olduğu servis hizmetinde geçen süre çalışma süresinden sayılmamaktadır ve bu süre için fazla mesai talep etme hakkınız bulunmamaktadır.
Yargıtay da bu konuda kanun lafzı ile aynı doğrultudadır. 22. HD vermiş olduğu bir 2013/ 1986 E sayılı kararında: “Aynı maddenin son fıkrasına göre ise, işin niteliğinden doğmayıp da işveren tarafından sırf sosyal yardım amacıyla işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen süre çalışma süresinden sayılmaz. Bu durumda, 4857 s. Kanun’un 66’ıncı maddesinin son fıkrası hükmü dikkate alınmadan, yanlış değerlendirmeyle davacının işe gidiş gelişlerinde serviste geçen sürenin de çalışma süresinden SAYILMASI HATALIDIR.”
Yine Yargıtay, işin niteliğinden doğmayıp sırf sosyal yardım gayesiyle işveren tarafından işyerine götürülüp getirilme esnasında araçlarda geçen sürenin iş süresinden sayılmayacağına ilişkin hükmün emredici olduğunu ve bu nedenle de toplu iş sözleşmesindeki yolda geçen sürelerin iş sürelerinden sayılacağı hükmünün geçersiz olduğunu kabul etmektedir.