Felsefecilere ve eğitimcilere çağrı: Spirit nedir? Spiritüel eğitim nasıl olur?

Mehmet Âkif’in “Asım”ı mı, Tevfik Fikret’in “Haluk”u mu veya daha başka anlayış ve yollar mı, Sami dinleri ile birlikte dört bin yıl sonra, yenileşme arayışlarından bu yana iki yüz elli yıl sonra aynı sorular sorulmaya devam ediyor.

 “Âsım

Kardeşim Fuad Şemsî’ye

HOCAZÂDE Merhum Hoca Tâhir Efendi’nin oğlu./ KÖSE İMAM Merhum Hoca Tâhir Efendi’nin şâkirdlerinden./ ÂSIM Köse İmam’ın oğlu./ EMİN Hocazâde’nin oğlu./(…)

«Yazık hâlâ biz,/ Dünkü ilmin bile bîgânesiyiz, câhiliyiz./ İşte fıkdânı bu ihmâl edilen ma’rifetin,/ Nesli bir acze düşürmüş ki, bugün, memleketin,/ Bir yığın kuvveti var, hem ne tabî’î de, henüz,/ Biz o kuvvetlere eller gibi hâkim değiliz!/ Yarının ilmi nedir, halbuki? Gâyet müdhiş:/ «Maddenin kudret-i zerriyyesi» uğraştığı iş./ O yaman kudrete hâkim olabilsem diyerek,/ Sarf edip durmada birçok kafa binlerce emek./ Onu bir buldu mu, artık bu zemin: Başka zemin./ Çünkü bir damla kömürden edecekler te’min,/ Öyle milyonla değil; nâ-mütenâhî kudret! (...)» Mehmet Âkif, 22 Zilhicce 1337 / 18 Eylül 1335 (1919)

Mehmet Âkif’in 100 yıl önce dalgaya aldığı bilimler, bütün İslâm toplumlarının esarete düşmesinin, bir türlü yeniden toparlanamamasının baş amillerinden birini oluşturuyor maalesef. Âkif’in saflığını, espriyi kavramaya çalışmasını anlamaya çalışabiliriz de, bugün bu anlayışın Âkif’in zamanından daha hâkim hale geldiğini anlamakta güçlük çektiğimi söyleyebilirim.

Dinciler, AKP ve Milli Eğitim dümeni Âkif’in “Âsım”ından da daha geriye kıvırmış bulunuyor.

2023 Belgesi’nin İki Temel Kabulü: “Spirit” ve “Tekillik”

Milli Eğitimin 2023 Eğitim Vizyonu “aklıselim, kalbiselim, zevkiselim” (yani hepsi dine uygun olsun) mottosu/sloganı altında ana anlayışını iki aksiyoma dayandırıyor:

· Tekillik (singularity, benzemezlik, biriciklik),

· Spirit (ruh, maneviyat).

İslâmcı eğitim anlayışının, “milli-manevi” eğitim anlayışının en rafine formu 2023 Vizyon Belgesi sayılır. Vizyon Belgesi; köklerini Mehmet Âkif, Peyami Safa, N. Erbakan, H.Hilmi Işık, Necip Fazıl, Cemil Meriç, Erol Güngör, Sezai Karakoç gibi isimlerde bulan, ana “zemin” saydığı “spiritüel” eğitim anlayışını açıkça ilan etmektedir (“manevi” terimi yerine metinde doğrudan “spiritüel” terimi kullanılıyor): “Nitekim modern psikoloji ve eğitim, insanı biyopsiko-sosyal bir varlık olarak açıklamaktadır. Bu yaklaşım, biyolojik, psikolojik ve sosyolojik etkenleri birleştirerek bir insan tasavvuru ortaya koyan; ancak, maalesef insanı yalnızca maddi/psikosomatik bir canlı olarak ele alan, insanın sadece bedensel canlılığına (vitalite) ve somatik yapısına vurgu yapan, manevi/psikospiritüel boyutunu yok sayan bir pratiğe dönüşmüştür. Hâlbuki insan, somato-psikospiritüel bir varlıktır.”

Dahası, 3-4 bin yıllık bir geleneğe, en başta da “kabalacılığa” dayanan bu “dinci” eğitim anlayışı da sanki sadece MEB’e aitmiş gibi, sanki sadece Türkiye’deki islâmcılara (İslâmcı Türkçülere) aitmiş gibi “tekilcilik”i (singularity’si) iddia ediliyor:

Batının tekilliği “Sanayileşmede dördüncü büyük kırılma şeklinde ifade edilen bu yeni tekillik dönemi biyolojik, dijital ve fiziksel olanı tek vücutta birleştirmek gayesindedir. Yapay zekâ konusunda süregelen çalışmalar, makinelerin insandan öğrendikleriyle, insanoğlunun öğrenme ve zekâ üzerindeki tekelini kırma aşamasına geldiğinin iddia edildiği noktaya varmıştır.” “Bizim tekilliğimiz, insan ve makinenin birlikteliğinden ziyade akıl ve kalbin birlikteliğidir.”

Teozofi, Gazali’nin nübüvveti (peygamberleri, Kur’an’ı, zikir-ibadet, uzleti… takip etme); Hıristiyan ve Evangelist-Protestan “veliliğe”, “spiritüel” rehberliğe (bugünlerde Diyanet de “ruhi rehberlik” yapmaya çalışıyor) varıyor da MEB bunları açıkça yazamıyor. Yine de “spiritüel” olarak ifade ediyor. “Tekillik” olarak ifade ediyor.

Okulları tekkeye çevirirsek işi kotaracağız, medrese de olur. Mollalar, veliler de öğretmenlerin yerine geçer, imamlar da olur.

Çağrım şudur ki, MEB bu kavramları nasıl tanımladığını, bunların örnek ve modellerini ve buna dayalı eğitim sisteminin, öğretmen yetiştirmenin nasıl olacağını daha açıkça kamuoyuyla paylaşmalıdır.

Felsefecilere, öğretmenlere, eğitimcilere; tabii ki en başta yönetici ve politikacılara çağrım bunların ne anlama geldiğinin, nasıl bir eğitim modelini önerdiğinin açıkça tartışılması, kamuoyunun aydınlatılmasıdır.