Çocuk dostu kent Rotterdam

Ne insanların, ne de doğanın dostu olmayan bir rejimin projesi “Kanal İstanbul” ile ilintili otoban inşası geçtiğimiz hafta başlatıldı. Kanal İstanbul’un yol açacağı yıkım çok büyük. Bu ve diğer yıkım projelerine inat, şimdi çocuk dostu yaşam alanlarını düşünmenin -ya da düş kurmanın- tam zamanı. Çocuk dostu yaşam alanları demek, çocuklar için daha yaşanabilir kentler yaratılması demek. Hollanda’nın büyük kentlerinden Rotterdam bu açıdan incelenmeye değer bir örnek.

Rotterdam endüstriyel bir liman kenti olduğu için emekçilerin çoğunlukta olduğu bir kent. II. Dünya Savaşı’nda yerle bir edilen Rotterdam, savaş sonrası yaygınlaşan araba odaklı kent planlama anlayışıyla yeniden inşa edilmiş. Sonuçta, arabaların çocuklardan önce geldiği bir kent ortaya çıkmış.

Giderek sevimsizleşen Rotterdam, 2006’da çocuk yetiştirmek için hiç uygun olmayan kentler sıralamasında ilk sıraya yerleştirilmiş. Çocuklu ailelerin kentten kaçmakta olduğu ve kentin çöküşe geçtiğini kabul etmek zorunda kalan belediye, Rotterdam’ı çekici ve yaşanabilir kılmak için çocuk dostu kent yaratmak kararını almış. Bu amaçla 2006-2010 döneminde yaklaşık 20 milyon avro bütçe ayrılmış.

Uygulamanın odak noktası olarak seçilen Oude Noorden semtinde, öncelikle okul bahçelerinin ve kamuya açık tüm alanların hem yeşillendirilmesi, hem de oyun oynamaya elverişli kılınması için yenilikçi fikirler uygulamaya konulmuş. Eskiden baskın olan anlayışın tam tersine, arabaların çocuklardan uzak tutulmasına büyük özen gösterilmeye başlanmış. Sokakların ve oyun oynamak için kullanılabilecek boş alanların araba park edilen yerler olmaktan çıkarılması için, “Araba parkından oyun alanına” sloganı kullanılmış. Yolların arabaların hareketini değil, yürümeyi ve bisiklete binmeyi kolaylaştırmasına önem verilmiş. Parklar, yeşil alanlar, meydanlar, sokaklar ve okul bahçeleri sosyalleşmeyi teşvik edecek şekilde elden geçirilmiş.

Bu süreçte kaldırımların da oyun alanı olarak düşünülmesi gerektiği ortaya çıkmış. Yolların araç trafiğini kolaylaştıracak ve park yeri yaratacak şekilde genişletilmesi uygulamasının tam tersine, kaldırımların genişletilmesi ve yerleşim bölgelerinde kaldırımların en az üç metre tutulması kuralı getirilmiş.

Çocuk dostu kent çalışmalarının ikinci dönem uygulamaları (2014-2018), üçü öncelikli dokuz semte yayılırken, ayrılan bütçe yaklaşık 7.5 milyon avro olarak tutulmuş. Her semt, daha önce Oude Noorden semtinde olduğu gibi yeniden tasarlanmış. Bu semtlerin mekansal açıdan değiştirilmesi yanında kamusal alanların yeni etkinliklerle daha canlı kılınması da hedeflenmiş.

Bu süreçte katılımcılık ilkesi devreye sokulmuş. Yani belediye ve uzmanlar tarafından alınan kararların uygulanmasından, kararların semtlerde yaşayanlarla birlikte alınmasına ve bu süreçte çocukların da bulunmasına başlanmış. Düş sokakları bu uygulamalardan biri. Her semtte aynı fikrin tepeden aşağıya uygulanmasındansa, her yaştan semt halkının yaratıcılığıyla ortaya çıkacak çeşitlilik ve sahiplenmeye yol açılmış. Sonuçta, hem daha çok açık alan oluşturulması, hem de açık alanlarda geçirilen zamanın artması sağlanmış.

Bugün Rotterdam’da yaklaşık 1400 oyun alanı var. Bu, benzer büyüklükteki birçok kentte bulunan alanlardan defalarca daha fazla oyun alanı demek. Şimdi 1400 oyun alanı olan bir kent düşleyin. Bu alanlarda oynayan çocukların cıvıltısını da. Sonra seksek oynayan çocuklarla dolu kaldırımları. Siz de çocuk dostu bir kentte yaşamak istemez misiniz?