Ayaklı otobüs geliyor!

Bir okul otobüsü düşünelim. Yola çıktı, gidiyor. Öyle harıl harıl çalışan, homurdanan bir motoru yok. Durması da, kalkması da gürültülü değil. Motoru olmadığına göre yakıt da tüketmiyor. Havayı kirletmiyor. Karbon salmıyor. Motor yağı gerekmiyor, tekerlek gerekmiyor. Yani, bu okul otobüsü çevre dostu ve iklim dostu.

Bir okul otobüsü çocuklar için güvenli olmalı. Bu otobüs gerçekten de öyle. Hiç kaza yapmıyor. Ne çocuklara, ne de trafikteki araçlara ve yayalara zarar veriyor. Tek bir çocuğu bile incitmesi söz konusu değil. Karbon salmadığı, egzozundan atık çıkmadığı için çocukları zehirlemiyor.

Başka? Bu otobüs gecikme yapmıyor. Hep aynı zamanda geliyor. Yolda gecikmiyor, trafiğe takılmıyor. Bilet, para hiç gerekmiyor. Yolcular sevimli, yolculuk sevimli. Yolcular birbirlerini tanıyor, birlikte yol almayı da seviyor. Hatta isterlerse hep birlikte şarkılar türküler söylüyorlar.

Bütün bunlar bir masal değil. Böyle otobüsler var. Bir örneğini 2008’de Avustralya’da bulmuş ve Evrensel için, “Ayaklı Otobüs” başlığı ile yazmıştım: “Her durakta duruyor ve bekleyen her çocuğu alıyor. Bilet, para, hiçbir şey istemiyor. Çocuklar bindikçe ayakları çoğalıyor. Bu otobüsün çevreye hiç zararı yok; ne egzoz dumanı, korna sesi var, ne de kaza yapma olasılığı. Yani bu otobüs bildik otobüslerden çok farklı. Yalnızca farklı değil; aslında çocuklarla okulun arasına araç girmemesi için, trafiğin azalması için düşünülmüş. Ayaklı otobüs, yürüyen bir otobüs. Aynı çevrede oturan ve okula yalnız gidemeyecek çocukların okula birlikte yürümesini teşvik etmek ve kolaylaştırmak için düşünülmüş. Bir öğrenci kervanı yani. Ayaklı otobüste yolcuların güvenliğini gözeten biri önde biri arkada, en az iki yetişkin oluyor.”

Ayaklı otobüsün bir başka örneği, Portekiz’in başkenti Lizbon’da var. Ayak otobüsü (Pedibus) diye anılıyor. Tıpkı bir belediye otobüsü gibi belirli Pedibus durakları var. Okula tek başlarına yürümesi zor olacak küçük çocuklar ayaklı otobüsü bu duraklarda bekliyor. Bu otobüs çocuklarla dolu olduğu için canlı ve neşeli, ama trafikte ilerleyeceği için bir yetişkinle yol alıyor. Eğer okul kervanına katılan çocuk sayısı çoksa, bir veya iki yetişkin daha kervana katılabiliyor. Yetişkinler ücret karşılığı çalışmıyor; bir işveren de yok. Kervana katılan yetişkinler çocukların ana babaları ve dönüşümlü olarak görev üstleniyorlar.

Almanya’nın güneyinde yer alan Ludwigsburg kentinde de “Ayaklı Otobüs” var. Uygulamanın broşüründe, gerekli ögeler şöyle sıralanıyor: Çocuklar okula yürürken onlara eşlik edecek bir yetişkin bulunması gerekiyor. Gerçek bir otobüs hattında olduğu gibi, rota belli, duraklar belli. Hareket saatleri de. Uygulama çok basit.

Broşürde ayaklı otobüsün yararları da sıralanmış. Okula otomobil ile gitmek sıkıcıdır. Birlikte yürümek ise değil. Otomobil çocukları tembelleştirir. Birlikte yürümek ise zihni açar, vücut direncini güçlendirir ve çocukları dinçleştirir. Çocuklar okula arabayla getirilmediği için okul çevresinde araç trafiği azalır ve çocuklara daha uygun bir ortam oluşur. Araç sayısının azalması çocuklar için daha temiz hava sağlar; çevreye ve iklime zarar vermez.

Çocukların okula birlikte yürümeleri yön duygusu geliştirmeleri, kenti daha iyi tanımaları ve elbette anlamlı bir etkinlik içerisinde sosyalleşmelerini sağlar. Son olarak, ayaklı otobüs velilerin birlikte çalışmasıyla ortaya çıkar ve sürdürülür. Veli dayanışması da hem okul, hem de çocukların yararınadır.

Ayaklı otobüs, çocuklar için yararlı olan uygulamaların karmaşık, paralı veya zorlama olması gerekmediğini anlamak için çok açık bir örnek. Ayaklar kaza yapmaz. Ayaklar karbon salmaz. Ayaklar gecikme yapmaz. Özetle, ayaklı otobüs çok basit, çok da yararlı. Çocuklar için basit ve güzel bir dünya yaratmak isteyenlere duyurulur!