Kavramsal fotoğrafın gelişimi

Fotoğraf tarihine baktığımızda belgesel dalın öncelikli olduğunu zannederiz. Oysaki fotoğrafın gelişim aşamalarından itibaren kavramsal fotoğrafın da başladığını görürüz. 1960’larda kavramsal teriminin sanatın kuramsal çalışmalarında yer almasıyla fotoğrafta da kavramsal tarz bilinir ve kullanılır olmuştur.

Kavramsal sanattan kavramsal fotoğrafa

Kavramsal sanat: Özünü kavramın oluşturduğu, kavram ve anlamın plastik biçimin önüne geçtiği, sanatçının tepkisel tavrının, yapıtının içeriği haline geldiği, form-içerik ve toplumsal-politik bakımdan devrimci, düşünsel temelleri olan, bilgiye dayalı bir sanat hareketidir.

(http://blog.kavrakoglu.com/cagdas-sanata-varis-270cagdas-kavramsal-sanat-1/)  

1960’ların başında Henry Flynt tarafından kavram sanatı olarak anılmıştır.

• 1960’larda kendilerini alışılageldik sanat eseri biçiminde göstermeyen sanat eserleri için kullanılmaya başlanmıştır. 
• Fikir sanatı olarak da geçer.
• Kavramsal sanatçılar, bir resim veya heykel yapmak üzere yola koyulup bu amaca yönelik fikirler üretmek yerine geleneksel gereçlerin ve biçimlerin ötesinde düşünüp fikirlerini uygun malzemeler ile ifade etme amacı güderler.
• Klasik anlamda resim veya heykel tarzı nesneler, ticari mal olmaya elverişli olduklarından sanatsal yaratı ve beğeninin dışında tutulur.

Kavramsal sanatta öncelik kavramda olduğundan ve metin (anlatı) ile de yakından bağlantılı olduğundan, bu sanat üretim şekli kendini her biçim ve malzemede gösterebilir.

1960’lardan itibaren performans sanatı, arazi sanatı, Arte Povera eğilimleri yaygınlaşmıştır.

Bazı kavramsal sanat eserleri atık, buluntu nesneler, karalamalar, yazılı ifadeler veya kılavuzlardan oluştuğu gibi fotoğraf, film ve video da kullanılan gereçler arasındadır.

Temel olarak 1960 ve 1970’lere ait bir akım olmasına rağmen hâlâ etkisi büyüktür.

Sanat yapıtı, belirlenmiş özellikleri, nitelikleri olan bir objedir.

Bütün özellikleri ve varlığındaki nitelikler; isim, kavram altında toplanır. Dolayısıyla, içinde kavram olmayan sanat eseri yoktur. 

Her türlü sanat yapıtı kavram içerir.

‘Kavramsal bir sanat eseri ancak fikir iyiyse iyidir’.

‘Kavramsal sanat izleyicinin gözüne hitap etmekten çok beynine hitap eder’

(Sol LeWitt Paragraphs on Conceptual Art )

Sanat estetik bir uğraştır

• Bir sanat sunumunda estetik yoksa o zaman herhangi bir ifade şekli olur. Buna da ısrarla sanat demenin hiçbir yararı yoktur.
• Estetik, sanatın olmazsa olmaz özelliğidir.
• Başka amaç için üretilmiş bütün eşyalarda bile estetik kaygısı vardır.
• Birçok eşya üretilme gereği, ne işe yarayacaksa, yapı olarak ona uygun tasarlanırken aynı zamanda estetik olması da  üretilme planının bir parçasıdır. Hatta estetik olması, satış için mutlaka gerekli unsurlardandır. 

Sanat, herhangi bir yarar amacı olmadan içerdiği konuyu estetik olarak sunma eylemidir. 

*Sanatı estetikten ayırırsanız, ortaya çıkan şey diğer kategorilerdeki nesnelere ve iletişim araçlarına dönüşür ve sanat olmaktan çıkar.

Bu tür sunumlara sanat yerine nesne dizaynı demek daha uygundur. Dilsel yapıyı kullandıkları için göstergesel sunum da olabilir.

Zaman içerisinde her ne kadar farklı tanımlamalar yapılsa da, uygulama ve sunumlarına baktığınızda basit olarak bir ifade ediş yöntemidir. Kısaca fikir sanatı da denir.

Kavramsal sanatın hareket noktası sanatçısı olarak kabul edilen Marcel Duchamp 

“Ben bir endüstriyel üretim parçasına ‘sanat eseri’ diye bakarsam, o andan itibaren galeri mekanında o parça sanat eseri statüsüne geçmiş olur” der.

Amerikalı bir sanatçı olan Robert Barry, sanatın ille de bir nesnesi olması gerekmiyor diyor.

Barry, eseri hazırlayıp zihninde imgeleştiriyor ve eserin nesnesini terk ediyor. Daha sonra da zihnindeki eserini telepatik yöntemle izleyicinin zihnine aktarmaya uğraşıyor. 

(Devam edecek)