Çizgi film politiktir

Çizgi filmler AKP iktidara gelir gelmez yeniden keşfedildi. Bu keşfin siyasi, hedefin ise çocuklar olduğu kısa sürede anlaşıldı. Çizgi filmlerde o dönemin en önemli siyasi motifleri işlenecek, para ise AKP denetimindeki İstanbul ilçe belediyelerinden gelecekti.

O dönemin en önemli siyasi motifi olarak “Çanakkale Destanı” seçilmişti ve başta Gülencilerin medya kuruluşları olmak üzere, “Bu zafer iman sayesinde kazanıldı!” propagandası yapılıyordu. Zeytinburnu Belediyesi tarafından yaptırılan “Çanakkale Belgeseli” tam bir propaganda filmiydi. Fatih Belediyesi yıllarca on binlerce kişiyi Çanakkale’ye taşıdı. Küçükçekmece Belediyesi, “Çanakkale’yi görmeyen kalmayacak!” afişleri astı.

Bu propaganda kampanyasının bir parçası olarak tasarlanan “Çanakkale Geçilmez” başlıklı çizgi film, Hasan Can’ın belediye başkanı olduğu dönemde Ümraniye Belediyesi tarafından yaptırıldı. Filmin tanıtımı için büyük çaba harcandı. Basın bültenlerinde, “Çanakkale savaşı hakkında yapılan ilk ve en uzun” çizgi film için 67 kişilik bir ekibin 40 bin sayfalık çizim ürettiği, 10 bin saatlik bilgisayar çalışması yaptığı vurgulanıyordu.

Filmin süresinin uzun tutulması aslında filmden edinilecek kazancın büyümesi demekti. Filmin senaryosunu yazan ve yönetmenliğini yapan Orhan Bal, Konya Büyükşehir Belediyesi için de “Hz. Mevlana” çizgi filmini hazırlayan kişiydi. Daha sonra başka, “yerli ve milli” çalışmalar da üretecekti.

Bu propaganda kampanyasına akıtılan ödeneklerin hepsi kamu bütçesinden sağlandı. AKP rejiminin genel kuralı burada da geçerliydi. Her türlü işte olduğu gibi, “iman” propagandasında da “yerli ve milli” yandaşlar kamu bütçesinden zengin edilecekti.

AKP rejimi güçlendikçe kamu bütçesinden besleme oyunu büyüdü. Çizgi film işi de. Geçenlerde gündeme gelen, “İstanbul Muhafızları” çizgi film dizisi de bağlamda anlaşılmalı. Dizinin kamuya maliyeti 8 milyon 470 bin TL. Ödemeyi yapan, İstanbul Büyükşehir Belediyesine bağlı İstanbul Kültür ve Sanat Ürünleri Şirketi. Kazanan, Neher Reklam Şirketi. Şirketin sahibi, Eski AKP Milletvekili Süleyman Gündüz’ün oğlu.

Hızla dizinin içeriğini inceleyelim. Kültür AŞ dizinin amacının, “İstanbul’un tarihi eserlerini çocuklara tanıtmak” ve “Tarihi eserleri korumayı, mahalle kültürünü ve birliğin gücünü öğretmek” olduğunu belirtmiş. Her bölümde bir tarihi mekan ele alınmış.

“İstanbul Muhafızları”, 7-8 yaşlarında dört çocuk: Mehmet, “atletik ve girişken”; Zeynep “araştırmacı ve bilgili”; Ali “ürkek ama hayalci”; Elif ise “sportmen” olarak tiplenmiş. Görevleri, İstanbul’un tarihi eserlerini onlara zarar vermek isteyen Gürgen ve Azmi’den korumak.

Dizinin “pedagoglar ve tarih danışmanları eşliğinde” hazırlandığı belirtilmiş. Ama sonuç gayet kötü. Karakterler basmakalıp: Zeynep, “Uzun sarı saçları her zaman parlak ve bakımlı” bir kız. Elif ise, “Kısa saçları, fevri tavırları ve spora olan düşkünlüğü” ile “çok sertmiş” gibi görünen, yani farklı bir kız olarak tiplenmiş. Mehmet ise, “Yüzünde her zaman insanın içini ısıtan kocaman bir gülümsemeye sahip sevimli bir çocuk” olarak parlatılmış.

Karakterlerin sığlığı, kötü karakterlerde daha da açık olarak ortaya çıkıyor. Gürgen'in yardımcısı olduğu söylenen Azmi, 15 yaşındadır ve her dersten kalmıştır. Azmi, her nedense sınıf arkadaşı Gürgen’e “patron” diye seslenir. Gürgen ise Azmi’yi her olanakta aşağılar. Yani dizi, AKP Türkiyesi gibi.

Dizinin her bölümü kurgu olarak da çok zayıf. Tarih ve sanatla ilişkili mesajlar müthiş kısa ve didaktik. Emek ve emekçiler ile ilgili hiçbir vurgu yok. İzleyici, istemese de, hiç durmadan İstanbul’a zarar vermek isteyen kötü karakter Gürgen ile tek adam arasındaki benzerlikler buluyor.

Diğer yandan, Gürgen karakteri rejimin siyasi senaryolarına da çok uygun. Rejim, ayakta kalabilmek için nasıl sürekli “kötüler” ve “düşmanlar” üretiyor ve onları alt ediyorsa, “İstanbul Muhafızları” da sürekli kötü Gürgen’in düşmanlıklarına karşı savaşıyor.

AKP döneminde çizgi filmler bir siyasi çalışma ve kamu bütçesinden yandaş zengin etme aracına dönüştürüldü. Rejim her konuya olduğu gibi çocuklara da bu şekilde yaklaşıyor.