Satranç değil utanç

Geçtiğimiz hafta sona eren Türkiye Küçükler ve Yıldızlar Satranç Şampiyonası’nda büyük skandallar yaşandı. 11 yaş kızlar kategorisinde bir sporcu kol saati taktığı için Başhakem Harun Küçükkılınç’ın kararıyla maçı kaybetti. Hakemin gerekçesi saatin dijital olmasıydı oysa FIDE kurallarına göre satranç yarışmalarında elektronik cihazların yasak olmasının nedeni iletişim cihazı olmasıdır. Sıradan bir dijital saat ile akıllı saati ayıramayacak kapasitede birini başhakem yaparsan olacağı budur. Satrancın kendine has kurullarından biri olan itiraz kurulu da başhakemin alacağı yanlış kararı düzeltmek için var olan bir kuruldur. İtiraz kurulu deneyimli oyuncu ve antrenörler arasından demokratik bir seçimle seçilir. Demokrasi deyince federasyonun yönetim kurulunun tüyleri diken diken oluyor. Bağımsız bir üst kurulun kendi atadıkları hakemin kararını bozması karizmalarını ve otoritelerini yerle bir ediyor o yüzden itiraz kurullarının kurulmasını bile istemiyorlar.

Fakat bu turnuva FIDE yarışmalarına sporcu gönderecek statüde olduğundan mecburen itiraz kurulu oluşturulmuş ve hakkı yenen sporcunun velisi itiraz kuruluna başvurmuş aklı başındaki kurul üyeleri de ortada bir iletişim cihazı olmadığı için sporcuyu haklı bulmuş. Karizmasını ve otoritesini kaybetmek istemeyen başhakem itiraz kurulunun kararını yok sayarak kendi kararında diretmiş ve sporcu oyunu kaybetmiş. Diğer yandan aynı turnuvada dijital kol saati takan başka sporcular olduğunu ve hiç birinin benzer bir uygulamaya tabi tutulmadığını da bizzat Büyük Usta Kıvanç Haznedaroğlu sosyal medyada paylaştığı fotoğraflarla ispat etti.

İkinci vaka;  10 yaşındaki kız sporcuya rakibi beraberlik teklif ediyor, kabul etmiyor, rakip bir daha teklif ediyor ve sporcunun yanıt vermesini beklemeden hakemi çağırıyor. Hakem gelince sporcu “Kabul etmiyorum” diyeceğine yanlışlıkla “Vazgeçtim” diyor ve hamlesini yapıyor. Hakem vazgeçemezsin kabul ettin diyerek beraberlik kararı veriyor. Hakemin henüz kendisini ifade etmekte zorlanan bir çocuğun psikolojisinden, kullanabileceği kelime haznesinden habersiz olması başka bir trajediye yol açıyor.

Üçüncü vaka; 17 yaş grubunda rakibinin sürekli tuvalete gitmesinden şüphelenen bir sporcu oyunu kaybettikten sonra oyunu analiz ediyor ve şüphelerinde haklı olduğunu düşünerek rakibinin telefondaki satranç programından yardım aldığı konusunda hakeme müracaat ediyor. Hakemler “Aman dillendirmeyin takip edeceğiz” diyorlar ve bir sonraki tur sonunda sporcuyu salondan çıktığı esnada cep telefonu ile yakalıyorlar. Sonuç mu? Kaybeden kaybettiği ile kalıyor oyun salonuna iletişim cihazı ile giren sporcu diskalifiye edilmesi gerekirken turnuvaya devam ediyor. Söz konusu oyuna geçmeden şunu belirtmek isterim. 1249 ratingli bir oyuncunun 1841 ratingli bir oyuncuyu yenmesi ihtimal dahilindedir. Ancak bunu yaparken bilgisayar gibi oynaması ihtimal dışıdır.

M.Ö (1249) - A.D.K (1841)

1.e4 c5 2.Af3 d6 3.d4 cxd4 4.Axd4 Af6 5.Ac3 g6 6.Fe3 Fg7 7.f3 0–0 8.Vd2 Ac6 9.0–0–0 d5 10.Şb1 Axd4 11.Fxd4 dxe4 12.fxe4 Fe6 13.Fe2 Vc7 [Açılışın bittiği noktadayız. Buraya kadar oyuncular hamleleri ezberlemiş olabilirler.] 14.Ad5! [Beyaza üstünlük veren tek ve bilgisayarın ilk tercihi] 14...Fxd5 15.exd5 Kac8 16.Ff3 [Bilgisayarın ilk hamlesi olsa da bir insanın da ilk hamlesi olabilir buradan sonra işler çirkinleşiyor] 16...Kfd8 17.Ve2 [Bilgisayarın ilk tercihi] 17...b5?! 18.c3! [Bilgisayarın ilk tercihi] 18...a6 19.g4 [Bilgisayarın ilk tercihi] 19...Şf8? 20.h4! [Bilgisayarın ilk tercihi. Konum beyazın geri kalan tüm doğru hamleleri yapması durumunda kazanç] 20...Vc4 21.Vg2! [Bilgisayarın ilk tercihi] 21...Ae8 22.g5 [Bilgisayarın ikinci tercihi] 22...b4 23.b3! [Bilgisayarın ilk tercihi] 23...Vc7 24.c4! [Bilgisayarın ilk tercihi]

24...Vf4 25.Fxg7+! [Bilgisayarın ilk tercihi] 25...Şxg7 26.Kde1! [Bilgisayara bu konumda kazanan 5 varyant veriyor ve bu da onlardan biri] 26...Vd6 27.Fg4! [Bilgisayarın +5 üstünlük verdiği mükemmel hamlelerden biri] 27...Ka8 28.h5! [Bilgisayarın ilk tercihi] 28...a5 Diyagram

29.Fe6!! [Tüy dikme hamlesi. Bunu herhangi bir insanın yapabileceğine inanan varsa ben de satranç bilmiyorum] 1–0

Hakemlerin saçma kararlarıyla çocukların hayallerinin, velilerin maddi manevi çabalarının ve antrenörlerin emeklerinin yok edildiği, sporcuların ahlak dışı davranışlarına prim verildiği Gülkız Tulay’ın ustalık eserine hoş geldiniz. Yaşanan olaylarda haksızlığa uğrayan sporcular satrancı bırakma noktasına gelmiş ama ne gam, muhteşem bir turnuva yaptık diye hava atmaya devam edebiliyor satrançta büyük utancın mimarı.

SSCB’de satrancın tarihi: İşçilere satranç götürün!