Milyoner yıldız değil, figüran

Ryan 2011 doğumlu bir çocuk. Henüz 10 yaşına bile girmeden yaşından, boyundan, ağırlığından ve düşlerinden büyük bir üne sahip olan bir çocuk. “Ryan’ın Dünyası” adını taşıyan bir çocuk kanalı var. Bu kanal ücretsiz videolar sunan bir web sitesinde yer alıyor. Kanalda 2000’den fazla, çeşitli uzunluklarda video var. Bu videoların izleyici sayılarını ve bu kanalı hemen her gün kaç kişinin kullandığını bilmek zor. Ama kanala abone olan takipçilerin sayısı 32 milyonu bulmuş. Özetle, Ryan kendisi küçük ama ünü çok büyük bir çocuk.

Belki söylemeye bile gerek yok ama Ryan çok şirin bir çocuk. 2015’den beri videolar aracılığıyla milyonlarca çocuğun ve yetişkinin dünyasına girmesi ve bu kadar büyük bir üne sahip olabilmesi için elbette ki, şirin olması yeterli değil. Devreye büyüklerin girmiş olması gerekli. Her video aslında bir film çalışması. Bu çalışmaların her biri kamera, senaryo, kurgu demek. Hazırlanan her film, uzun ya da kısa, Ryan’ın adını taşıyan kanala yüklenecek, süslenecek ki, dikkat çeksin ve izleyicilere ulaşsın. Özetle, Ryan küçük olabilir ama adını taşıyan filmler ve kanalın işi büyük. Bütün bu işleri elbette ki, Ryan yapmıyor. Bu filmler baştan sona büyüklerin işi. Ryan ilk bakışta bir film yıldızı. Ama aslında bir çocuk figüran.

Bütün bunların ortaya çıkmasını sağlayanlar Ryan’ın ana babası, Shion ve Loann. Her ikisi de üniversite mezunu ve ne yaptıklarını gayet iyi biliyorlar. Ryan’ın kanalı aslında onların kanalı. Eskiden bir lisede kimya öğretmenliği yapan Loann artık tam zamanlı olarak kanal için çalışıyor ve kanalı yönetiyor. Kanalın pazarlanması, her gün yeni bir filmin yayımlanması gerçekten büyük bir iş.

Ryan’ın ana babası 2017’de çocuklara odaklı olarak çalışan bir medya şirketiyle anlaşmışlar. Bu şirket hem kanalı, hem de kanala bağlı olarak satılan ürünleri pazarlamakla görevli. Ryan’ın adını taşıyan ürünler bol. Kullanıcıları çocuklar olan bir cep telefonu uygulaması var. Okul öncesi döneme yönelik olarak hazırlanan bir televizyon dizisi de var. Bir video oyunu da var. Liste uzun. Pazarlama diliyle söylersek, Ryan artık bir çocuktan çok bir marka.

Üç yaşından beri kamera karşısında olan Ryan çoğu videoda bir oyuncakla oynuyor. Oynadığı oyuncakların iyi veya yararlı olması gerekmiyor. Bu oyuncakları üreten veya satan büyük şirketler, Ryan aracılığıyla satış yapabileceklerini biliyorlar. Amazon, Walmart, Nickelodeon vb. büyük şirketler Ryan’ın Dünyası abonelerine ulaşabilmek için ödeme yapıyorlar. Videoların yüzde doksanında, bir şirketten alınan ödeme karşılığında bir ürün tanıtılıyor. Ryan markasını taşıyan ürünlerin bir yılda 250 milyon dolarlık satış yaptığı biliniyor. Sonuç olarak, Ryan’ın ana babasının yıllık gelirinin 25 milyon doları aştığı tahmin ediliyor.

Ryan, 25 milyon dolar gerçekten ne anlama geliyor anlayacak yaşta değil. 32 milyon abone sahibi olmanın anlamını kavrayabilecek yaşta değil. Bütün bunların ne kadar büyük bir adaletsizlik olduğunu kavramak da onun için çok erken. Ryan büyük bir pazarlama çarkının küçük bir figüranı olduğunu, şirinliği aracılığıyla küçük çocukların kandırılmasına aracı olduğunu henüz bilmiyor. Zaten mesele de bu. Ryan bir çocuk!

Çocukların kamera karşısına konulması; açık veya gizli olarak reklam, pazarlama, satış aracına dönüştürülmeleri çok yanlış. Çocukların sokakta dilendirilmeleriyle, reklamlarda kullanılmaları arasında aslında hiç fark yok. Çocukların pazarlama aracı yapılmaları, pazarlanan ister bir oyuncak, ister bir banka, ister milliyetçilik, İslamcılık vb. bir ideoloji olsun, çocuklara zarar verir.